भटकंती .... नव्या वळणावरची !! .......( भाग ४)

आज आकाशने सलीमला पहाटे ५ वाजताच जागे केले. एवढ्या सकाळी जागे केले. सलीमला तसा वैताग आलेला. तरी याच्या सोबत प्रवास करायचे ठरले होते ना.... नाईलाजाने तो आकाश सोबत होता. तसे त्यांनी ५:३० ला चालायला सुरुवात केली तरीही अपुरी झोप, शिवाय कुठे जात होते ते माहित नाही. या मुळेच आकाशचा प्रचंड राग आलेला सलीमला. काळोख असल्याने समोर काय आहे, आजूबाजूला कोण आहे तेही समजत नव्हते.

" कुठे चाललो आहोत आपण.... " शेवटी न राहवून सलीमने त्याला विचारलं. आकाश थांबला.
" दम लागला का ? " ,
" अरे माणसा !! एकतर इतक्या लवकर जागे केलेस. जवळपास एक तास होत आला आता. कुठे चाललो आहोत ते सांगत नाहीस. मी सोबत येतो आहे याचा अर्थ.... " आकाशने सलीमला पुढे बोलायला दिलेच नाही. आकाशने घड्याळात पाहिलं. मग सलीमकडे..
" पाऊस बघितला आहेस का कधी... " सलीमने डोक्याला हात लावला. आकाशला हसू आलं.
" चल.... मागे चालत रहा.. " आकाश बोलला आणि पुढे निघाला हि.
" मला जो प्रश्न विचारलास तो ... तुला तरी कळला का ... कि उगाच आपलं विचारलं... " सलीमने चालता चालता विचारलं. आकाशने त्याचे उत्तर दिले नाही.
" पाऊस बघितला का ... इतकी वर्ष फिरतो आहे ...... कोणी असं कधी विचारलं नाही... मूर्खांसारखा प्रश्न.... " सलीम एकटा बडबडत त्याच्या मागून चालत होता. एवढं तरी माहित होते कि डोंगर चढत आहोत. आणखी काही " वैतागलेल्या मिनिटानंतर " सलीम - आकाश थांबले.


" आता तू दमलास वाटते... निदान हे तर सांग , कुठे चाललो आहोत ते.. आणि मगाशी काय विचारलं ... पाऊस बघितला आहेस का .. काय नक्की " सलीम आकाशला किती काय काय विचारत होता.
" मागे बघ... " आकाश इतकंच बोलला.
सलीमने मागे वळून पाहिलं. डोंगर माथ्यावरून दिसणारा सूर्योदय पहिल्यांदा सलीम अनुभवत होता. ढगांच्या आडून... दूरवर होणारा सूर्योदय.... सोनेरी किरणे चेहऱ्यावर येतं होती. समोरचे छोटे शिखर, त्या सोनेरी रंगात न्हाऊन निघत होते. आकाशने त्याच्या खांदयावर हात ठेवला. " तूला विचारलं ना ...पाऊस बघितला आहेस का कधी ... तो बघ पाऊस.. " आकाशने सलीमला समोर बघायला सांगितले. समोर दिसणारं शिखर... ते सोनेरी उन्हात... त्यापासून दिसणारे... त्यांच्या उजव्या बाजूला... आणखी पुढे पावसाचे आगमन झालेलं... सलिमने लगेच त्याच्या डाव्या बाजूला पाहिलं, तिथेही पावसाची लगबग सुरु झालेली. बघितला पाऊस त्याने !!  डोळ्यासमोर दिसणारे खरेच .... कि ... स्पप्न !! सलीमला काय बोलावे , कसे रिऍक्ट व्हावे समजत नव्हते. डोळ्यातून पाणी कधी आले तेही कळलं नाही त्याला.

पुढली १० मिनिटे तशीच शांततेत गेली. आकाश तिथे खाली बसून सलीमकडे बघत होता. सलीम अजूनही स्तब्ध उभा तसाच. काही वेळाने सलीम , आकाशच्या शेजारी येऊन बसला. काही ना बोलता , जे समोर घडत होते त्याकडेच पाहत होता.
" Thanks !! " सलीम बोलला. आकाशही भानावर आला.
" thanks कशाला.... पाऊस का आवडावा त्याचे कारण दाखवले तुला... " ,
" त्यासाठी नाही बोललो thanks ... " सलीम डोळे पुसत म्हणाला.

" मग ... " आकाशने सलीमकडे पाहिलं. नुकताच दूरवर सूर्य दिसायला लागला होता. पावसांच्या ढगांच्या काहीसा वर ... एक अस्पष्ट असे इंद्रधनू तयार होतं होते. ते पाहून सलीमच्या चेहऱ्यावर एक वेगळेच हास्य उमटले.
" तिची आठवण करून दिलीस ... " आकाशने त्याच्या खांदयावर हात ठेवला.

=====================================================================

" पूजा ... कुठे जायचे आहे ते तरी सांग.. " कादंबरी तिचे सामान भरत बोलत होती. पूजाच्या डोक्यात काही वेगळेच सुरू होते. ती सुप्रीकडे बघत सामान भरत होती. सुप्रीने सकाळी लवकर उठून तिचे सामान भरून ठेवले होते. आताही ती त्या मंदिराच्या वाटेकडे नजर लावून होती.
" ओ मॅडम .... तुम्हाला विचारल... कुठे निघालो आहोत आपण ... " कादंबरी पूजाच्या समोर येऊन उभी राहिली. पूजा अजूनही सुप्रीच्या विचारात. शेवटी , कादंबरीने पूजाचे दोन्ही खांदे पकडून तिला हलवले. "
काय.......  काय .... थांब ना ... " पूजा जागी झाली.
" कधी पासून विचारते आहे तुला... कुठे लक्ष आहे पोरीचे... " ,
" काही नाही गं ... सुप्रीचा विचार करत होते. ",
" काय झालं ... " ,
" तिला बोलले तर आहे ...आकाशला घेऊन येऊ ... पण डब्बूच्या मनात काय सुरु आहे हे त्यालाच माहित... तो तयार होईल कि नाही, हि पुढची गोष्ट... तो आधी भेटला पाहिजे गं ..... सुप्रीला पुन्हा नाराज नाही करायचे मला ...." ,
" गणू आहे ना सोबत आपल्या... टेन्शन नही लेने का बाबू ... " कादंबरीने पूजाला मिठी मारली. पूजा जरा शांत झाल्यासारखी वाटली.

" बरे .... आता सगळ्यांची तयारी झाली आहे, कुठे निघायचे , कधी निघायचे ठरवले आहेस ना... ",
" हो ..... निघायचे आताच... पण एक वेगळी भीती वाटते आहे. !!!! " ,
" काहीच मनात आणू नकोस.... बाप्पा आहे ना .. टेन्शनला सांग .... माझा गणू किती मोठा आहे ते...घाबरून पळून गेला नाही तर नाव बदलून टाकू ... " ,
" कोणाचं ... ",
" तुझ्या डब्बूचं .. "
कादंबरीच्या या बोलण्यावर खरच पूजाला हसू आलं. थोडावेळ हसण्यात गेला. सुप्री तोपर्यंत यांच्या जवळ आलेली.
" काय जोक सुरू आहेत... मला तरी सांगा .. " सुप्रीने विचारलं.
" हि बया ... डब्बूचे नावं बदलायला निघाली आहे. " पूजा हसत म्हणाली. पूजाने कादंबरीचा किस्सा सांगितला. तीही खदखदून हसू लागली. काही वेळाने सर्वांची निघायची तयारी झाली. हवामानाचा अंदाज बघून पूजा निघाली , पुढल्या प्रवासाला.

आज मात्र पूजा सर्वांच्या मागून चालत होती. पुढे चालणाऱ्या ग्रुपमेंबरला पुढची वाट सांगून पूजाने मागून चालण्याचा निर्णय घेतला होता. कादंबरी - पूजा पुढेच होत्या. कादंबरीने पूजाला आज एकटे सोडले होते. सुप्रीने एकदा विचारलं ही , पूजाचे मागे राहणे. तरी कादंबरीनेच तिला थांबवले होते. कदाचित आकाशचे असे जाणे , हा तिचा दोष होता असे मानत असावी पूजा. त्यामुळेच आज तिचा प्रवास नेहमी सारखा नव्हता. त्यात या मंदिरात झालेली चुकामुक.... किती विचार करावा अजून त्याचा.... पूजा त्यामुळे जरा शांत वाटत होती.

=====================================================================

सलीम - आकाशचा प्रवास सुरु झालेला. पण त्या दृष्याने सलिमची नजर बदलून टाकली होती. आताही तो आकाशच्या मागून चालत होता. तरी नेहमी सारखा वाटत नव्हता. आकाशला फरक कळत होता. काही न बोलता त्या दोघांचा प्रवास सुरु होता. दुपार झाली तसे दोघे थांबले. जवळच असलेल्या गावात दुपारचे जेवण मिळते का ते बघायला गेले. जेवण झाले. पोटभर नसले तरी मन भरावे इतके होते.

जेवण झाल्याने थोडावेळ विश्रांती घेऊन पुढचा प्रवास करू असे आकाशने ठरवले. गावापासून दूर असलेल्या एका टेकडीच्या पायथ्याशी आले दोघे. तिथेच असलेल्या एका मोठया दगडावर आकाश जाऊन बसला. त्याच्या सोबत असलेला सलीम , त्याच्या बाजूला न बसता ... खालीच बसला. " पाऊस बघितल्या " नंतर सलीम अजूनही शांतच होता. इतका वेळ शांतच. कोणी सुरुवात करावी तेच कळत नव्हते. आकाशने सलीमकडे एक नजर टाकली. सलीम समोर पाहत होता. आकाशने हि समोर बघायला सुरुवात केली.

दुपार असली तरी पावसाळी मेघांचे आगमन झाल्याने ऊन - पावसाचा खेळ सुरु होता कधी पासून. गावसुद्धा दुपारच्या जेवणाने सुस्तावलेले वाटत होते. एखादं -दुसरा सोडला तर गावात फक्त कौलारू घरेच आहेत असे भासत होते. पक्षांनी सुद्धा आराम करायचे ठरवलं असावं बहुदा. ढगांसोबत येणाऱ्या वाऱ्यासोबत सळसळणारी झाडेच तेवढी वातावरण जिवंत ठेवण्यास मदत करत होती. त्यांचाच काय तो आवाज....... इतकी शांतता.... आभाळात सुद्धा ढगांचे वेगवेगळे आकार, कधी-मध्ये डोकावणारा सूर्य.

" तीच नाव ... हेमलता ... " सलीम बोलला खूप वेळाने. आकाशने त्याकडे पाहिले, सलीम समोर बघूनच बोलत होता. " छान होती.... नाकी - डोळी नीटस... तब्बेतीने छान होती. अचानक आलेली आयुष्यात माझ्या.... जबरदस्ती करून बोललास तरी चालेल... तरी आवडायची सोबत तिची. बडबड तर किती करायची. मधेच एखादा जोक.... " सलीम स्वतःशीच हसला. आकाशला छान वाटलं सलीम बोलत होता ते.
" तिचे बोलणे आता आठवत नाही... इतकी वर्ष झाली ना... खूप बोलायचो आम्ही.... तीच जास्त बोलायची .. इतक्या वर्षे आलेल्या वादळाने तिचे बोलणे उडून गेले.... पण तिचे हसणे आठवते , अगदी स्पष्ट... हसताना गाल असे गुलाबी होयाची... गुलाबाचे फुल जसे.... " सलीम भारावून बोलत होता.
" तो सकाळी पाऊस दाखवलास ना... तसा पाऊस आला कि बसल्या जागेवरून उठून खिडकीकडे पळायची. ऑफिस मध्ये आहोत कि नाही , याचा विसर पडायचा तिला. काहीतरी होयाचे तिला. अशी ओझळ पुढे करून पावसाचे थेंब झेलायची... ओजळीतले इवलेसे तळे, मग पिऊन ... स्वतःची असलेली पावसाची तहान... काही काळ का होईना.... शमवायची.... तेवढ्यापुरती....  पुन्हा ते पावसाचे प्रेम .... प्रेम नाही वेड ... वेडेपणा.... प्रत्येक दिवशी असे ओथंबून यायचे तिचे पावसावरचे प्रेम... पावसाकडे बघत एक छान असे हास्य तिचे ओठांवर यायचे... गालावर खळी नसली तरी .... आनंदाने क्षणभर का होईना .... गाल गुलाबी होऊन जायचे तिचे.... " सलीमच्या गालावर आता त्याच्या डोळ्यातील पाणी होते.


आकाशला सुद्धा सुप्रीची आठवण झाली. सलीम बोलतच होता. " विचित्र वागायची कधी... पण मनात कधी काही नसायचे... शुद्ध मन म्हणतात तसे काही. न सांगताच खूप काही करायची माझ्यासाठी... कोण होती... आमचं नातं काय... काही कळायचे नाही. माझ्या सारख्या अनाथ.... कोणी नसलेल्या मुलाला... काय पाहिजे अजून... ऑफिस सुटले तरी आम्ही किती वेळ फिरत असायचो... दिवसातला जितका वेळ तिला देता येईल.... नाही.... जितका जास्त वेळ तिला देता येईल असा नेहमीच मी प्रयत्न करत असायचो..... पण काय करणार ... होते कधी कधी.... मीच कमी पडलो ना ... " सलीमच्या डोळ्यात अजूनही पाणी होते.

आकाश त्याच्या जवळ येऊन बसला. त्याला सावरलं. सलीमने डोळे पुसले.
" विषय बदलूया का ... " सलीमने मानेने होकार दिला. " तू इतकी वर्ष फिरतो आहेस ना ... मग फक्त गावात का फिरतोस.... या अश्या रानावनात का नाही.... तिथे का जात नाहीस.. " सलीमच्या चेहऱ्यावर थोडे हास्य परतले या प्रश्नावर...
" मी जंगलातच फिरत असतो.... मला नाही आवडत माणसं .... गर्दी.... भूक लागली तरच गावात जातो... " हि मात्र आकाशसाठी वेगळी माहिती होती.
" तू तर बोललास.... अश्या डोंगररांगापासून दूर राहतो... ",
" हो ... ते तर खरं आहे... डोंगरावर जात नाही मी... जंगले काय फक्त डोंगरावर असतात का... " सलीम बोलला तसं आकाशला हसू आलं. " बरोबर कि .... बरोबर बोललास... " आकाश त्याच्या खांदयावर हात टाकून तसाच बसून होता. आणखी गप्पा - गोष्टी रंगल्या... हसून बोलणे , एकमेकांना दाद देणे... छानच वेळ गेला.

=====================================================================

आज संध्याकाळ अंमळ लवकर झाली. पावसाच्या ढगांचे आगमन त्यामुळे सूर्य देवाला आपला कारभार लवकर गुंडाळावा लागला. पूजा आणि त्याच्या ग्रुपने आधीच तंबू उभारून ठेवले होते. चालून थकलेले... आराम हवाच ना... अजूनही थोडा प्रकाश होता सोबतीला. माळरानावर तंबू उभे केले होते यांनी. पूजा एकटीच पुढे जाऊन बसली होती. सुप्रीला कळण्या इतपत पूजाचा स्वभाव कळू लागला होता आता. आणि ती आता आकाशच्या विचारात होती हेही तिने ओळखले. कादंबरीला पाहिले तिने. ती तिचा कॅमेरा साफ करण्यात मग्न. सुप्री पुजाजवळ आली.

संद्याकाळची उन्हे परतू लागलेली. त्यात आभाळात गर्दी करणाऱ्या ढगांनी ती उन्हे आधीच परतून लावली होती. श्रावणात रंगणार पावसाचा खेळ आधीच रंगलेला जणू. काही ठिकाणी तर लख्ख ऊन आणि त्यातून दिसणारी ढगांची सावली. कसा विचित्र असतो हा निसर्ग. मावळतीलाही ऊन घेऊन येतो. पूजा तेच पाहत बसली होती. समोर पसरलेलं अफाट असे हिरवं माळरान.... त्यात हे सर्व खेळ सुरु होते निसर्गाचे... सुप्री कधी तिच्या शेजारी येऊन उभी राहिली कळलं नाही तिला.

" बस .... बस सुप्रिया....  कधी आलीस... कळलंच नाही... " पूजा बोलली.
" तू जेव्हा विचारात हरवली होतीस ना .. तेव्हा पासून उभी आहे मागे मी... " सुप्री तिच्या बाजूलाच बसली. " आकाशचा विचार करते आहेस ना... " यावर पूजाने सुप्री कडे पाहिलं. " बघते आहे तुला मी... त्या देवळातून निघालो आहोत आपण, तेव्हा पासून तुझा चेहरा सांगतो सर्व.... प्रचंड विचार करते आहेस... अर्थात आकाशचाच विचार असणार... बरोबर ना !! " ,
" मला वाटतं राहते सारखं... डब्बूने घेतलेला निर्णय ..... गेली ४ वर्ष... त्याने असे दूर राहणे.... माझ्यामुळे ... " सुप्रीने मधेच तिचे वाक्य तोडले.
" असं काहीच मनात आणू नकोस तू... तो निर्णय माझा आणि आकाशचा होता.... शिवाय त्याला त्याची space देणे .. हेही माझंच बोलणे होते. सांगायचे झाले तर तो .... माझ्यामुळे गेला... " सुप्रीला हे बोलताना भरून आलेलं.

" येणार पुन्हा डब्बू... देवळात भेटला नाही.... तरी पुढे गाठायचे त्याला.. हे नक्की.. " पूजा आत्मविश्वासाने बोलत होती.
" आपल्याला कुठे जायचे आहे आता... तू बोलली होतीस ना.. तिथेही आकाश न चुकता जातो का... तिथे जाण्याचा दिवस ठरला आहे का... जशी हि यात्रा होती ... तस आहे का काही .... "

" नाही .... तस काही नाही . माझ्या आठवणीत आहे जागा ती... अशी काही ठरलेली तारीख नाही ती... या देवळातून आम्ही तिथे जायचो.... अलिप्त अशी जागा आहे ती... एक लहानगी टेकडी.... सांगते कशी आहे ती... दोन मोठ्या डोंगराआड , एक लहानशी टेकडी..... त्यावर एक अर्धवट बांधकाम असलेला किल्ला.. छोटा किल्ला... कोणी असा अर्धवट किल्ला बांधला माहित नाही... तिथे कोणीच जात नाही. गंमतीची गोष्ट अशी कि हि जागा कोणालाच माहित नाही. डब्बू माहित आहे ना ... शोधत असतो काही ना काही... तसेच एकदा फिरताना त्याने तो किल्ला आणि ती टेकडी शोधून काढली. मग काय... आधी त्या देवळातली जत्रा , मग हा किल्ला आणि ११ जूनला राजमाची .... असा प्रवास सुरु झाला.... पण सर्वात आधी आम्ही गेलो होतो ते राजमाचीला....त्यानंतर पुढल्या वर्षांपासून बाकीच्या जागा सुरु झाल्या. आता त्या टेकडीचा रस्ता जरा विसरली आहे मी तरी जाऊ शोधत... निदान बघून तरी येऊ... " ,

" पण आकाश तिथे येऊन गेला का ते कळेल का आपल्याला... " सुप्रीचा पुढचा प्रश्न.
" नाही , ते नाही कळू शकत... तरी जर तो तिथे गेला आणि थांबला तर आपली भेट होऊ शकते. नाहीतर आपण ११ जूनला राजमाचीला गाठूच त्याला... " पूजाच्या या वाक्यावर सुप्री छान हसली.

===============================================================================
आजची रात्र जरा जास्तच थंड जाणवत होती. आकाश - सलीमचा आजचा मुक्काम डोंगरावर होता. जवळपास कोणताच गाव आजूबाजूला नव्हता. त्याचा अंदाज लावून आकाशने तिथे वर थांबण्याचा निर्णय घेतला होता, जेणेकरून पहाट झाल्यावर पुढचा रस्ता दिसू शकेल.

शेकोटी पेटवून दोघे त्याच्या जवळच बसले. सलीम आभाळात प्रवास करणाऱ्या ढगांकडे पाहत पावसाचा अंदाज लावत होता. आकाशची नजर सलीमकडे, कुतूहल ... दुसरं काय !! सलीमचे  ' आकाश ' निरीक्षण झाले आणि त्याचेही लक्ष आकाशकडे गेले.
" काय बघतोस रे !! " त्याच्या प्रश्नावर आकाश हसला.
" काही नाही. " आकाशने उत्तर दिले. " मला सांग. इतकी वर्ष फिरतोस... प्रचंड माहिती असेल ना तुला.. " आकाशने सलीमला विचारलं.
" खूप काही... या निसर्गाने खूप शिकवलं. त्यानेच दाखवून दिले, माणसांची काय जागा असते ते. " हे मात्र आकाशला पटलं.
" तू सांग... तुही फिरतोस ना ... तुझा अनुभव सांग. ",
" तसं मी खूप आधी पासून फिरतो. त्यामुळे तू बोललास ना ... माणसाची किंमत शुन्य आहे निसर्गात , ते पटते मला. आणि खरच आहे ते , आपली काळजी निसर्गचं घेतो.. त्यापुढे कसे कोण जाणार.... " ,
" किती वर्ष सुरु आहे भटकंती तुझी..... " ,
" माहिती नाही..... कदाचीत गेली १२ वर्ष, पण तुझ्या सारखं नाही जमणार. तू तर गेला नाहीस परतून. मी माझे फोटो काढून झाले कि मी शहरात जायचो. फोटो मॅगजीनला देयाचो. काही पैसे घेयाचो आणि पुन्हा भटकायला बाहेर. एक सांग.... तू तर भटकत असतो ना... तेही इतकी वर्ष... पैसे .... ????? " सलीमला प्रश्न समजला.
" पैसे कुठून येणार... मी निघालो तेव्हा, होते काय ते पैसे... थोडे सोबतीला घेतले होते, उरलेलं दान देऊन टाकले. सोबतीला घेतलेले पैसे थोड्याच दिवसात संपले. त्यानंतर तुला बोललो तसे. गावात जाऊन जेवतो नाहीतर मंदिरात ... नाव बदललं कि पोट भरते. कपडयांचे सांगायचे झाले तर गावातच मिळतात. जुने - पुराणे कपडे मागितले तर देतात... फाटके - मळलेले.. काहीही चालतात मला. हि सिगारेट .... गावत मदत लागली, घर उभारायला मदत करायची, कधी लाकडं तोडून देणे, अंगणातला कचरा काढून देणे... काहीही मदत लागली कि करतो. पैसे न घेता खायला मागतो. आणि सिगारेटचे पाकीट मिळालं कि झाली माझी सोय. पैशाची गरजच पडत नाही मला. आणि खर सांगायचे तर .... इतक्या वर्षात खरच.... पैसे नाहीत तर काही जगणं विसरलो नाही मी.... निसर्ग देतो भरभरून. त्यातून जितके पाहिजे तितके घेतो. बघ ना ... आजारी पडत नाही सहसा. तरी तसेच काही वाटलं तर आजूबाजूला कितीतरी औषधी वनस्पती आहेत. त्यांचा उपयोग होतो. दवाखाना... डॉक्टर ... काय गरज आहे. हे असे जगणे . मला ' खरं जगणं ' वाटते. " सलीम छान बोलला.

" तू बोलतोस छान... फक्त कोणी बोलायला नसते तुझ्यासोबत... बरोबर ना !! "  आकाश बोलला. सलीमच्या चेहऱ्यावर खूशी जाणवली.
" मीही लिहायचो रे आधी. आधी मी एकटा , अनाथ... वाचायची सवय होती. आवड होती, त्यातुन लिहायची आवड लागली. खूप लिहायचो कविता... त्यात तिची ओळख झाली आणि कवितेला नवा रंग चढू लागला...... " सलीम थांबला बोलायचा. आकाश त्याच्याकडे बघत होता. खूप वेळाने बोलला.
" ती गेल्यावर तसही माझ्या आयुष्याचा रंग उडून गेला. लिहिण्यात काही अर्थ नव्हता. शिवाय हे असे जगणे. कुठे लिहिणार आणि काय.... बोलणे कुठे होणार कोणाशी... सारखा प्रवास आणि प्रवास...... माणसांना कुठे वेळ असतो कोणासाठी.... बोलायला तर नाहीच.... " ,
" तूला इथे बरेचसे ओळखत असशील.... ना " आकाशने मधेच विचारलं.
" हो तर ... मी तर फक्त या आसपास गावात फिरत असतो... या देवीच्या यात्रेला येतो तेवढा इथे.. नाहीतर पूर्ण महाराष्ट्र भर फिरत असतो मी. तू बाहेरही जातोस ना ... माझं कसं पोट भरले कि झालं... जास्तीत जास्त एक दिवस मुक्काम एका ठिकाणी... " बोलण्यात वेळ कसा गेला कळलं नाही. आकाशने घड्याळात पाहिलं.
" चल ... झोपूया आता ... उद्या लवकर निघू.... तुला एक आणखी छान असे काही बघायला मिळेल उद्या .... " आकाशच्या बोलण्यावर आता सलीमचा विश्वास होता. दोघेही झोपले.

पहाटे ५ वाजता आकाशने सलीमला जागे केले. गेल्या काही दिवसात सलीमला सवय झालेली याची. आकाश लवकर जागा करायचा त्याला. काहीतरी छान असणार हे नक्की. त्याचीच तयारी करून दोघे निघाले. " कुठे निघालो आहोत... " सलीमने चालता चालता विचारलं. " जास्त दूर नाही इथून... जवळच आहे.. मला तिथली पहाट... सूर्योदय सुखावतो. त्यासाठीच लवकर निघालो. पुढल्या अर्ध्या - पाऊण तासात पोहोचू... " आकाशने चालताना explain केले. बोलल्याप्रमाणे , वेळेत पोहोचले. आकाशने घड्याळात पाहिलं. सकाळचे ६:३० वाजलेले. काही वेळाने सूर्य देवाचे दर्शन होईल , असा अंदाज लावला आकाशने. " बसुया खाली .... " आकाशने सलीमला सांगितले.

आजूबाजूला , शेजारी... समोर.... सर्वत्र धुकं पसरलं होते. त्यामुळे काही दिसतं नव्हते. आकाशला ती जागा माहित होती म्हणून निव्वळ अंदाजाने ते तिथे आलेले होते. काही क्षणांचा अवधी, पूर्वेकडून सोनेरी किरणे फेकत सूर्यदेवाचे आगमन झाले. धुक्याची चादर हळू हळू मागे पडू लागली. एका अर्धवट बांधकाम झालेल्या किल्यावर आहोत , हे सलीमने चट्कन ओळखले.

जसा सूर्य वर येऊ लागला तसं आजूबाजूचे , समोरचे स्पष्ट दिसू लागले. समोर , दूरवर पसरलेली डोंगराची रांग... त्यावर विसावलेले , प्रवास करून दमलेले ढग ... दिसत होते. काही रात्रीचा प्रवास करणारे पक्षी .... पहाटेच्या कुंद वातावरणात सुद्धा थव्याने प्रवास करत निघालेले. सलीम भारावून गेला. उभा राहिला. आणि जरा पुढे आला. खाली पसरलेले धुके आता विरळ होतं होते. अस्पष्ट वाटा ... घनदाट झाडी दिसत होती. त्या झाडीतूनच उरलेलं धुकं वर येऊ लागले होते. जणू त्या रानात लपलेले काही ढग आता वर येऊ पाहत होते. वातावरण आणखी स्वच्छ होऊ लागले , सलीम लक्ष देऊन पाहू लागला.

खाली दूरवर नजर जाईल तिथे फक्त हिरवा रंग फक्त.... इतकी झाडे -वेली .. झुडुपे.... काही उंच झाडे , काही बुटकी... त्यातून एक लालसर रंगाची पायवाट. काही शेते उभी होती. माहित नाही कसली. पण त्यात एक-दोन बुजगावणे दिसली म्हणून ती शेतं असा अंदाज. आणि या सर्वात ... एकच घर होते तिथे. सफेद रंगाचे. एका मोठ्या वडाच्या झाडाखाली ते घर अगदी ताठ मानेने उभे होते. वडाचा विस्तार तो केवढा !!! एका वाऱ्याच्या झुळुकेने , त्याचे पान - पान सळसळून जायचे, तेव्हा वाटायचे कि तो वड जागा होऊन आजूबाजूला नजर फिरवत आहे. त्या वडाच्या थोडे मागे असलेल्या जागी कसलीशी उंच उंच झाडे रांगेत वाढलेली. त्यातून एखाद - दुसरा " लवकर " जागा झालेला पक्षी ... उगाचच त्या झाडाभोवती गोल फेऱ्या मारत होता. कुठेतरी दूरवर अनोळखी पक्षी... उगाचच केकाटत इतरांनाही जागे करत होता.

सलीमला काय बोलावे सुचत नव्हते. हा काय प्राणी आहे.... कळतच नाही. आपण इतकी वर्ष फिरतीवर आहोत. हे असे कधी ' बघण्यात ' का आले नाही माझ्या... सलीम त्या निसर्गाकडे पाहत स्वतःशीच हसला. कितीवेळ तो नजर न हटवता समोरचे पाहत होता. मन भरणार नाहीच, तरी आकाशच्या शेजारी येऊन बसला. नुसता बसला नाही तर त्याच्या खांदयावर हात ठेवून बसला. आकाशला कमाल वाटली आणि हसूही आलं.
" काय साहेब ...... आवडलं का ?? " सलीमने आकाशला सलाम ठोकला.
" कसं .. काय ..... बघ .... बोलायला शब्दही नाहीत... तुलाच कसे माहित .... हे असे काही ..... निसर्गात असते ते ...आधी तो पाऊस बघायचे शिकवले आणि आता हे... " ,
" शोधतो मी...... आणि हे दरवर्षीचे आहे.... मी इथे येतेच असतो. दरवर्षी न चुकता..... " आकाश बोलत होता. सलीम भारावलेला होता.


थोडावेळ शांतता. " यापुढे येणार आहेस का सोबत ?? " आकाशने सलीमला विचारलं.
" का रे ... ?? " ,
" तूच बोलला होतास ना... नाही आवडलं तर तुझी आणि माझी वाट वेगळी... " आकाशने मस्करीत विचारलं. सलीमला हसायला आलं.
" बरा आहेस तू ... गेलो का सोडून... ते सोड... पुढे कुठे जायचे आहे... " ,
" राजमाची !! ",
" हम्म ..... नाव ऐकलं आहे. बघितलं नाही कधी. " ,
" आवडेल तुला... मी तर म्हणतो , तुलाही वेड लागेल त्या ठिकाणाचे.... शिवाय या पावसात त्या ठिकाणाचे सौंदर्य अधिक खुलते. म्हणून मी दरवर्षी पहिल्या पावसात त्याचे दर्शन करण्यास येतोच. [ Note -: याचा पहिला संदर्भ येतो तो भटकंतीच्या अगदी पहिल्या कथेत .... " भटकंती - सुरुवात एका प्रवासाची " या कथेत. या कथेच्या अगदीच सुरुवातीला आकाश आणि राजमाचीचा उल्लेख आहे. कळले नसेल तर वाचावे. एक वर्तुळ पूर्ण झाल्यासारखे आहे हे ] माझे या जगातील सर्वात आवडीचे ठिकाण .... राजमाची !! " ,
" कधी निघायचे " , सलीमला घाई झालेली.
" हो हो ... जाऊया .... अजून ११ जूनला २ दिवस बाकी आहेत... " ,
" ११ जून ? तेव्हा काय  आहे... " ,
" माझा हा प्रवास त्यादिवशी सुरु झालेला... पहिल्यांदा मी आणि माझी एक मैत्रीण.... ११ जूनला राजमाचीला होतो. तेव्हाच ठरले होते माझे ... अशी भटकंती करायची आणि सुंदर निसर्ग याची देही डोळा पाहायचा. ती देवीची यात्रा ... हा अर्धवट किल्ला... हे आम्ही पुढच्या वर्षी पासून सुरु केले. पण ११ जून म्हणजे राजमाची. हे पक्के केले तेव्हापासूनच.... " ,
" मग निघूया का आता .... मला घाई झाली आहे ... " सलीम ....
" आज दुपार नंतर निघू.... तसही जास्त दूर नाही आहोत.. " आकाशने वर आभाळात नजर टाकली. " वातावरण थंड होते आहे. आणि इथे उंचावर थंडी अधिक जाणवते. शेकोटी पेटवतो का ... थोडा नास्ता ही करू... तुला औषधी चहा पियाला देतो. पिणार ना ... " आकाशने विचारलं.
" औषधी ?? " ,
" अरे वनस्पतीचा काढा ... तुझ्या इतकी माहिती नाही मला वनस्पतीची तरी कोणता काढा घेतला कि थंडी पळून जाते ते माहित आहे मला... मी आलोच ....." आकाश निघून गेला. सलीम शेकोटी पेटवायचा कामाला लागला.
===============================================================================
मजल-दरमजल करत पूजा आणि तिचा ग्रुप " त्या " ठिकाणी पोहोचले. पोहोचले तेव्हा संध्याकाळ झालेली. पूजाने वेळेचा अंदाज बांधला, " चला पटपट तंबू बांधून घेऊ... " पूजाने पाठीवरली सॅक खाली ठेवली.
" आलो का आपण ... पण तो अर्धवर किल्ला का बुरुज दिसत नाही तो ... " कादंबरीने विचारलं.
" नाही ... " पूजाने शांतपणे उत्तर दिले.
" मग थांबलो का ?? " कादंबरीचा पुढचा प्रश्न. सुप्रीही विचारात पडली.
" आधी आपण तंबू उभारून घेऊ ... उशीर झाला तर पुन्हा काळोखात काम करावे लागेल. " पूजाचे म्हणणं ऐकून सगळे कामाला लागले. पुढल्या अर्ध्या तासात सर्व तंबू उभे राहिले.

" हं .... आता सांग... " कादंबरी पुन्हा आली.
" इथून १० -१५ मिनिटे लागतील तिथे जायला. जास्तीत जास्त अर्धा तास.." कादंबरीने कपाळाला हात लावला.
" मग आजच , आताच गेलो असतो ना .... " सुप्रीने पूजाचे बोलणे ऐकून रिप्लाय केला.
" आता गेलो असतो तर आकाश भेटला असता ना .. क ..... दा .... ची ...... त !! " सुप्री बोलली.
" तो थांबला असेल तर उद्याही भेटेल आपल्याला... " पूजा बोलली.
" पण आताही भेटू शकला असता ना ... " आता कादंबरी बोलली.


" थांबा दोघीनी.... मला बोलू तर दे ... " पूजा बोलली तश्या दोघी शांत झाल्या. " आपण जिथे जाणार आहोत ना.... तिथून एक सुंदर नजारा दिसतो, त्यातून तिथला सूर्योदय सुरेख , अवर्णनीय असतो.... आकाश त्यासाठी जातो तिथे. आम्ही यायचो ना इथे , तेव्हा रात्रीचा मुक्काम असा पायथ्याशी असायचा. मग पहाटे लवकर उठून सूर्योदयाचा अनुभव घ्यावा , हा डब्बूचा प्लॅन.... त्यामुळेच... आता जाऊनही तो थांबला असेल तर उद्या भेटलेच... नाहीतर पहाटेचा नजारा बघता येईल.... तिथे तंबू बांधून राहण्यासारखे सपाट जमीन नाही. आकाश थांबला असेल तर तो असाच पायाथ्याशी.... आणि सुप्री , तुला तर माहित आहे डब्बू , किती जलद चालतो तो... तो तिथे आता असेल तरी आपण त्याला गाठू शकत नाही... बरोबर ना !! " दोघीना पटलं ते. पूजा तिचे काम करायला गेली. या दोघीना काहीच काम दिले नव्हते. मग काही तरी टाईमपास करावा म्हणून कादंबरी तिच्या लॅपटॉपवर देवीच्या यात्रेतले तिने क्लीक केलेले फोटो बघत होती. शेजारी सुप्री.

" छान काढतेस गं फोटो... " सुप्रीने कादंबरीला दाद दिली.
" thank you !!  thank you !! ..... तुमच्या साहेबांची कृपा. त्याच्यामुळे शिकली... तो भेटू दे ... पायाच पडते त्याच्या ..... बघ तू.... " कादंबरीच्या बोलण्याचे हसू आलं सुप्रीला. छानच होते फोटो. देवीची यात्रा, छानच टिपली होती कादंबरीने. किती गर्दी होती.सुप्रीने तर प्रत्यक्षात अनुभवली होती गर्दी. सुप्रीला एक आयडिया सुचली.
" आपण एक करूया का ..... " ,
" काय ते ? " ,
" आकाश तर नक्की आला असेल तिथे, अशी पूजा बोलते. आपल्याला दिसला नाही. तू तर किती फोटो काढले आहेस..... वेगवेगळ्या अँगलने... किमान या फोटोत तरी दिसेल आकाश... try करूया ... " ,
" चालेल ना ... बेस्ट आहे हे ... मी प्रत्येक फोटो झूम करते....दोघीनी शोधलं तर दिसेल आकाश. " कादंबरी मग प्रत्येक फोटो झूम करू लागली. खासकरून गर्दीचे फोटो. कारण त्या गर्दीतच आकाश असावा असे वाटत होते.

खूप फोटो बघून झाले तरी आकाश काही दिसेना.... कसा सापडणार , गर्दी तर होतीच , पण गुलाल आणि भंडाराचा गुलाबी - पिवळा रंग इतका पसरला होता कि कोणा एकाला शोधणे तसे कठीण होते. सर्वच एका रंगाचे झालेले होते. उत्साहात सुरु झालेली " हि शोधमोहीम " पुन्हा निराशेच्या वाटेकडे वळली. अश्यातच एक वेगळा फोटो समोर आला. एक व्यक्ती सिगारेट ओढत उभा...
" हा कोण गं ... " सुप्रीने विचारलं.
" हा ..... काय माहित कोण ... " कादंबरीने सलीमचा फोटो काढला होता.
" एवढी मोठी देवीची यात्रा ... त्यात सगळे सामील झालेले, सर्वांना देवीचे दर्शन घेण्याची घाई.. हा आपला दूर उभा राहून आरामात सिगारेट ओढत उभा... आगाऊ कुठला .... खडूस !! विचारलं काही तर भलतीच उत्तर... त्यात त्याच्या पायाजवळ बघ... दोन मोठ्या सॅक.... आपल्याजवळ आहेत ना , त्यापेक्षा जरा मोठ्या.... एक घेऊन फिरताना किती दमतो आपण , याकडे दोन दोन .... विचित्र माणूस अगदी .... विचित्र वाटला म्हणून असाच फोटो काढला... " सुप्री बघत होती फोटो. अचानक तिला काहीतरी दिसलं. फोटो अगदी जवळून काढला होता म्हणून जास्त स्पष्ठ होता.
" त्याच्या सॅक झूम करशील का.... काही ओळखीचे दिसते. " तस कादंबरीने लगेच झूम केले. फोटो बघून सुप्रीचे डोळे विस्फारले.
" पूजा कुठे आहे... " सुप्री आनंदात ओरडली.
" काय झालं !!! " ,
" थांब ..... पूजाला घेऊन येते ... "
पूजा रात्रीच्या जेवणाची तयारी करत होती. सुप्री तिला ओढतच घेऊन आली.
" आकाश आलेला यात्रेत... " सुप्री घाईने बोलली.
" तुला कस कळलं ... i mean तो तर दरवर्षी येतो तिथे... ते तर माहित आहे मला , मीच सांगितलं तुला... मग आता काय नवीन त्यात... " पूजा अचंब्याने बोलली.
" कादंबरी तो फोटो दाखव. " कादंबरीने लॅपटॉप पूजा समोर धरला.
" बघ ... ती मागे दुसरी सॅक आहे ना... त्यावर टॅग आहे बघ... " माझा गणू ... माझं आभाळ " ... तो मी आकाशला बनवून दिला होता. त्याच्या सॅकला लावलेला असतो तो नेहमीच. " पूजाने निरखून पाहिलं. सुप्रीने त्या टॅगचे वर्णन करून सांगितलं. तसाच होता तो टॅग. पूजाला पटलं.
" कादंबरी... तुला आकाश दिसला नाही का यांच्यासोबत.... किंवा आजूबाजूला.... " ,
" नाही ना .... याला विचारलंही मी... दोन - दोन सॅक कशाला ... बोलला कसं ... पाहिजे तर एक घेऊन जा .... आधीच सरळ उत्तर दिलं असतं तर आकाश तेव्हाच भेटला असता ना... " कादंबरीने नाक मुरडलं.
" may be ... डब्बूला देवीचे दर्शन करायचे असेल , त्यामुळे सॅक पाठीला न लावता या माणसाजवळ ठेवली असेल. गर्दीत चालता यावे म्हणून... जरा चुकामुक झाली ना आपली.... " पूजा सुप्रीकडे पाहत बोलली.
" पण अश्या अनोळखी व्यक्तीकडे आकाश सॅक कसा ठेवून गेला... " सुप्रीचा प्रश्न.
" हा गं .... हा हि मोठा प्रश्न आहे... " पूजा बोलली.
" कदाचित ... हे दोघे एकत्र प्रवास करत असतील.... may be ..." कादंबरीचा अंदाज...... सर्वांचे अंदाज लावून झाले.

" असेलही आणि नसेलही... " पूजा बोलली. " पण एक नक्की , आपण त्याच्या मागोमाग आहोत हे पक्के झाले. एक वेगळाच हुरूप आला आहे मला... " पूजाच्या अंगावर शहारा आला. शिवाय एक थंड हवेचा झोत आला, या तिघी सुखावून गेल्या.
" ११ जून आणि राजमाची ... दोन्ही दूर नाहीत आता...... मृग नक्षत्र लागले आहेच आता ..... पावसाची आणि पर्यायाने आकाशची सुद्धा चाहूल लागली आहे मला...लवकरच भेटू ... डब्बू !! " पूजा मोठ्याने बोलली. त्या मोकळ्या जागेत , शांत वातावरणात तिचा आवाज घुमत घुमत पसरत गेला. पूजा - कादंबरी - सुप्री ... तिघी एकमेकांचे हात हातात घेऊन उभ्या होत्या....... पावसाच्या ढगांआडून रात्रीचा चंद्र त्यांना लपून - छपून पाहत होता.


================== to be continued ===============================

भटकंती .... नव्या वळणावरची !! .......( भाग ३)

" तुला काय झालं आहे .... काय होतंय नक्की " सुप्रीने आकाशला विचारलं.

" काय म्हणजे ? " आकाश विचारात पडला. सुप्री गाल फुगवून बसलेली. " मी कुठे काय बोललो तुला... " ,

" तेच तर ..... माझ्याकडे हल्ली लक्षच नसते तुझे... सारखा त्या कॅमेराला घेऊन फिरत असतोस... " सुप्रीचा राग खोटा खोटा आहे हे त्याने लगेच ओळखलं.

" अगं पोरी !! त्यानेच तर पोट चालते ना आपले .... पगार मिळतो मला ... एक काम करतो .... मी घरी बसतो, तू जॉब कर ... चालेल ना " आकाश तिच्या उत्तराची वाट बघत होता. सुप्रीला काय बोलावे कळेना.

थोड्यावेळाने बोलली. " हो ... गरिबालाच काम करावे लागणार ना ... काय करणार गरीब माणूस. " आकाशला हसू आलं. मिठीत घेतलं तुला. " नको बाबा ... वापर तुझा कॅमेरा ... घरी बसलास तर हि अशी भटकंती कोण घडवून आणणार. एकतर मी किती गरीब , त्यात मला पायवाटाही कळत नाहीत. एकटी कुठे फिरू मी. त्यापेक्षा तुझा कॅमरा वापर तू... " सुप्रीने आकाशला अजून घट्ट मिठी मारली.

सुप्री आठवणीत हरवून गेली. त्यांच्या बसचा प्रवास संपलेला. समोर एक मोठ्ठ तळे होते. त्या तळ्याकाठी एक जोडपे बघून तिला आकाशची आठवण झाली. शिवाय छान थंड हवा वाहत होती. पावले आपोआप तिथे वळली तिची. सुप्रीला तिथे जाताना पाहून , बाकीचे सुद्धा तिच्या मागोमाग निघाले. सुप्री बॅग खाली ठेवून त्या तळ्यात पाय सोडून बसली. जागाही छानच होती. पूजाने मग तिथेच तंबू लावण्याचा निर्णय घेतला. थोड्यावेळाने , पूजाही तिच्या शेजारी येऊन बसली. तिची चाहूल लागली , तेव्हा कुठे सुप्री भानावर आली. मागे वळून पाहिलं तर सर्वांचे तंबू उभे राहिले होते.

" अरे !! मला सांगायचे तरी ... माझाच तंबू राहिला .. तुम्हाला मदत करायची सुद्धा राहून गेली. " सुप्री बोलता बोलता उभी राहणार इतक्यात पूजाने थांबवलं तिला.

" बस गं ... काही घाई नाही. बस ... बघ , किती शांत जागा आहे हि. ",

" अगं पण तंबू .... " ,

" नको काळजी करूस... आहेत ना एवढे सर्व ... ५ मिनिटात तंबू उभा होईल तुझा .. " सुप्री शांत बसली मग.

तळ्यातील पाण्यावरून येणार वारा अधिक थंड जाणवत होता. सुप्री - पूजा काही न बोलता तश्याच बसून होत्या. सुप्री अजूनही तळ्याच्या दिशेनं पाहत होती. थोड्यावेळाने तिचे लक्ष पूजाकडे गेलं. पूजा तिच्या डायरी मध्ये काहीतरी लिहीत होती.

" कधी पासून लिहितेस... " सुप्रीच्या प्रश्नाने पूजा लिहायची थांबली.

" हि सवय सुद्धा डब्बूचीच... आकाश लिहायचा आधी... जास्त नाही , चारोळी किंवा कविता... जमलं तर एखादा पॅराग्राप लिहायचा .... कधी तरीच हा ... मीही लिहायचे ना कविता , आवडायचे त्याला . त्यानेच प्रोत्साहित केले असे लिहायला. " ,

" आकाश कविता करायचा... ?? हे तर नव्याने कळते आहे मला. " सुप्री बोलली.

" थांब .... दाखवते. " पूजा तिची डायरी चाळू लागली. ५-१० मिनिटं शोधल्यानंतर ती एका पानावर थांबली. त्यावर एक कविता लिहिलेली होती. पूजाने त्यावरून बोटे फिरवली. " डब्बू .... डब्बूने लिहिलेली होती हि कविता .... त्याचे अक्षर आहे हे , वाच हि कविता " पूजाने डायरी सुप्रीसमोर धरली.

" तुझ्यात मी ,
माझ्यात तू   ,
आणि काय हवं
तू ओथंबून बरसत यावे
अन मी
मंद हसत
तुझ्यात विरून जावं
नभाचं कवाड उघडावं
सरीचा परिमळ पसरावा
अन असा पसरावा
कि अंग अंग थरथरावं
मी स्वतःच परिमळावं
आणि पाऊस मी
आकाश तू व्हावं !! "

सुप्री भारावून गेली कविता वाचून. " तुझ्यासाठी लिहिली होती ना .. " सुप्रीने विचारलं. पूजाच्या चेहऱ्यावर आनंद दिसत होता.

" हो , मी एकदा बोलली होती त्याला , माझ्यासाठी लिही काहीतरी.... त्याच्या कविता , चारोळ्या फक्त पावसावर.... गंमत म्हणून बोलली , त्याने माझ्या हातातून डायरी घेतली आणि लिहून टाकली कविता... एकच ....माझ्यासाठी .....  पहिली आणि शेवटची, मला वाटत नाही ... आठवत हि नाही ... या नंतर त्याने काही लिहिलं असेल ... " पूजा हसून सांगत होती.

========================================================================

आकाश आता त्या पायथ्याशी असलेल्या मंदिरात थांबलेला. सांगायचे झालेच तर मंदिरातील लोकांनींच त्याला थांबवलं होते. शहरातून कोणी सहसा अश्या दुर्गम ठिकाणी येत नाही. त्यात याच्याकडे कॅमेरा.... मग काय , किती लाड आकाशचे, आकाश सुद्धा भारावून गेला त्यांच्या प्रेमाने. पण आणखी दिवस थांबणे शक्य नव्हते ना . त्याला नाशिकला निघायचे होते. तिथूनच पुढे असलेल्या गावाकडे निघाला. कारण तिथूनच त्याला पुढे जाण्यासाठी गाडी मिळणार होती. एका ठिकाणी वाट चुकला , त्यामुळे दुसऱ्या गावात उशिराच पोहोचला. गावात काय , शहरात असते तशी गाड्यांची वर्दळ नसते. शिवाय पावसाचे होणारे आगमन. त्यामुळे एखादी गाडी सुटली कि पुढल्या गाडी साठी ४-५ तास वाट बघावी लागणार हे निश्चित !! तसेच झाले. ५- १० मिनिटांनी त्याची नाशिकच्या दिशेने जाणारी बस सुटली.

" पुढील बस कधी येईल काका ? " तिथेच झाडाखाली उभ्या असलेल्या माणसाला त्याने विचारलं. त्याने आकाशला अगदी पायापासून डोक्यापर्यंत निरखून पाहिलं.

" नवीन का ?? " त्याने विचारलेला प्रश्न आकाशला कळलाच नाही. तो तसाच त्याकडे बघत उभा. " मराठीच आहेस ना बाबा ... " त्याने आकाशला पुन्हा विचारलं.

" हो ... मराठीच आहे , तुमचा प्रश्न कळला नाही. " ,

" अरे ... इथे नवीन आहेस का असे विचारलं... " ,

" हो हो .... नवीनच आहे.... नाशिकच्या दिशेने निघालो आहे. ती बस गेली ना .. त्याने जायचे होते. पुढील बस कधी येईल .. " ,

" पुढील बस ना .... थेट उद्या ... " , आकाशने ते ऐकून डोक्याला हात लावला.

" मलाही जायचे होते , माझीही बस चुकली... " त्याने सांगितलं तस आकाश त्याला निरखून पाहू लागला.

जराशे ... जराशे काय .... पूर्णच मळलेले कपडे. चेहऱ्यावर दाढीची खुंटी वाढलेली. पायाजवळ त्याची मोठी सॅक. एक वॉटर बॅग ... मोठीवाली. पायात तसेच , जागोजागी शिवलेले मळके शूज. आकाश त्याच्या शेजारी बसला. " Hi ... मी आकाश ... " आकाशने हात पुढे केला. त्याने आकाशकडे एक कटाक्ष टाकला. हात न मिळवताच जीन्सच्या पॉकेटमधून सिगारेट काढली. माचीस पेटवून शिलगावली. एक मोठा झुरका हवेत सोडला.

" माझं नावं सलीम " आकाशने बराच वेळ पुढे केलेला हात मागे घेतला. " शहरातला आहेस पक्का ... हे हॅन्डशेक वगैरे .... शहरातल्या सवयी.... मी जात नाही तिथे, त्यामुळे तिथल्या सवयी सुद्धा आवडत नाहीत. " ,

" सिगरेट ची सवय काय गावातली आहे का ..... आणि तुमच्या बोलण्या वरून गावातले वाटत नाही तुम्हीही... " आकाश पटकन बोलला , पुन्हा त्याने आकाशकडे रोखून पाहिलं.

" खूप वर्षांपूर्वीच शहर सोडले मी... " त्या वाक्यावर आकाशला स्वतःचाच चेहरा समोर दिसू लागला. तरी त्याने लगेच पुढे विचारलं ,

" का ... म्हणजे .... का जात नाही शहरात " सलीम सिगरेट ओढत होता. खूप वेळाने बोलला ...

" तू आहेस कोण ... कुठला...माझ्या शेजारी बसायला दिले तर काय विचारशील त्याचे उत्तर मिळेल असे समजू नकोस... आणि पुढे काही बोलीन छान छान तुझ्याशी , असे मनातही आणू नकोस... " आकाश काय बोलणार त्यावर. गप्प बसून राहिला. अचानक त्याला काहीतरी लक्षात आलं. आपण , असे समोरून कधी स्वतः जातच नाही ना बोलायला कोणाशी. याच्याशी तर स्वतःच बोलायला आलो. आकाशने पुन्हा त्याच्याकडे पाहिलं. स्वतःच्याच विचारात , दूरवर पसरलेल्या शेतांकडे बघत सिगरेटचा आस्वाद घेणारा तो , आपणही असेच होणार का .... हेच आपले भविष्य आहे का ...


आकाश त्याच्याकडे बघत होता हे त्याच्या लक्षात आलं. डोळ्यांनीच त्याने खूण करून " काय ?? " असे आकाशला विचारलं. चपापला आकाश. " काही नाही ... दुसरी व्यवस्था नाही का .... गाडीची... नाशिकला जाण्यासाठी... म .. मी ..... मला निघायचे होते... " आकाशला पहिल्यांदा कोणासमोर बोलायला भीती वाटत होती. सलीमला हसायला आलं.

" घाबरतो कशाला इतका.... मी काय इतका वाईट वाटतो का ... घाबरू नकोस... cool down !! " आकाश शांत झाला.

" मलाही निघायचे आहे.... सिगारेट संपली कि निघू. तोपर्यत आराम कर... एकत्र निघू , तुला चालेल का माझी सोबत .. काय ना , तू नवीन आहेस इथे... हरवलास तर कुठे जाशील कळणार नाही तुलाच... घाबरू नकोस ... चोर , गुंड वगैरे नाही मी.. " सिगारेटचा आणखी एक झुरका हवेत सोडला सलीमने.

आकाश काही न बोलताच बसून होता. मधेच सलीम कडे बघे, मधेच त्या शेतांकडे पाही. सलिमने आणखी एक सिगारेट पेटवली. हा माणूस काय लवकर निघणार नाही. म्हणत आकाश जागेवरून उठला. कॅमरा बाहेर काढला. मागच्या शेतांचा फोटो काढू , असे मनात म्हणत आकाश समोर चालत गेला.

समोरून तर वेगळेच द्रुश्य दिसत होते. आकाशने पट्कन एक क्लीक केला. सकाळची साधारण ९ - ९:३० ची वेळ, सलीम एका झाडाखाली उभा होता. ते एक मोठे पिंपळाचे झाड होते. डेरेदार अगदी. त्याच्या सावलीतच इतका वेळ बसून होतो मी... मागच्या बाजूला दूरवर पसरलेली शेतं . पावसाळा सुरु झालेला नव्हता तरी अधूनमधून शिंपडणाऱ्या पावसामुळे शेतात हिरवे हिरवे कोंब दिसू लागलेले. त्यामुळे शेतजमिनी हिरव्या - करड्या दिसत होत्या. शेतीची कामे ... पेरणी झालेली असली तरी शेतात एक - दोन डोकी दिसत होतीच .दूरवर दिसणारे अस्पष्ठ डोंगर... त्यामागून येणाऱ्या काळ्या ढगांमुळे , स्पष्ठ दिसत होते. वारा होताच सोबतीला. इतकं छान.. !! मधेच एखादा पक्षी त्या गर्द वृक्षाच्या पानांतून उडत बाहेर येई , आकाश किती वेळ ते द्रुश्य पाहत होता.

========================================================================

दुपार झाली आणि यांची जेवणाची तयारी सुरु झाली. सुप्री होती मदतीला. कादंबरी नव्हतीच जागेवर. पूजा दुसऱ्या ठिकाणी कामात व्यस्त होती. सुप्री पुजाजवळ आली.

" अगं कादंबरी दिसत नाही ती .... आहे कुठे " पूजाने हात धुतले.

" माहित नाही गं ... असेल इथेच .... फोटोग्राफी करत. " पूजा थांबली बोलायची. " तुलाही आवड आहे ना फोटोग्राफीची... गेल्या वेळेस आकाश होता ना सोबत , सांगायचा तेव्हा .... सुप्री छान फोटो काढते ... " ,

" त्याचे बघूनच शिकली ... आणि इतकं हि छान नाही क्लिक करत हा .... उगाचच सांगतो सगळ्यांना.... त्याचाच कॅमेरा वापरायचे. तो तर किती ग्रेट फोटोग्राफर आहे ना ... त्याच्या सोबत चालता चालता हवा लागली त्याचीच , असे म्हणू शकतेस ... " पूजाला किती हसू आलं तिच्या बोलण्यावर.

" कमाल आहे हा तुझा sense of humor.... छानच !! " दोघी हसू लागल्या.

" हि कादंबरी तशीच ... मला भेटण्याआधी पासून फोटोग्राफी करते. तरी आम्ही फिरायला लागलो ना तेव्हा फोटोग्राफी सुधारली तिची. " ,

" पण मॅडम आहेत कुठे आता ? " सुप्री बोलतच होती आणि दूरवरून कादंबरी धावत येताना दिसली.

" तुम्ही दोघी इथे काय करत आहात... चला लवकर " कादंबरीने दोघींचे हात पकडले आणि खेचत घेऊन गेली.

" थांब ... थांब ... !! येतो आहोत आम्ही ... कुठे जायची घाई इतकी... " पूजा ओरडली कादंबरीला तसे तिने दोघींचे हात सोडले. धावत - पळत आलेली. दम लागला होता. जागेवरच बसली.

" कसली म्हणावी तर आवड नाही या मुलीला ... बघते आहेस ना सुप्री ... मी आहे म्हणून फिरतो तरी आम्ही... किती उत्साहात होती मी... सगळी मज्जा उतरवून टाकली या पोरीने ... " कादंबरीच्या बोलण्याचे हसू आलं सुप्रीला. हसू आवरत तिने विचारलं.

" काय गं पूजा ... किती आनंदात घेऊन जात होती ना ती ..." ,

" हा ... मग जाऊया ना , मी कुठे नाही म्हटलं... आणि ती कुठे नेते आहे तेही माहित आहे मला... " पूजा कादंबरीकडे पाहत म्हणाली.

" कुचकी .... खडूस !!! " कादंबरी मुद्दाम मोठ्याने पुटपुटली.

" जरूर जाऊया , पण आधी जेवून घेऊ , तुला भूक नसेल ... इतरांना भूक लागली आहे. जेवण गरमागरम खाल्ले तर छान लागते ना ... म्हणून बोलते , जेवून घेऊ ... चला ... " कादंबरी फुगून बसलेली. पूजा तिच्या जवळ गेली आणि गालगुच्या घेतला. " चल गं माझे आई .... मला खूप भूक लागली आहे... तुझ्याशिवाय जेवण जात नाही मला, चल गं परी .... " पूजा कादंबरीला लाडीगोडी लावत होती. लटका राग घेऊन कादंबरी निघाली. गळ्यात गळे घालून तिघी जेवायला आल्या.

 दुपारची जेवणं झाली. आणि पूजाच बोलली. " चला बाईसाहेब... तुमची स्पेशल जागा आता मीच दाखवते.. " सुप्रीहि निघाली.

" तुला माहित आहे का ... कादंबरीला काय दाखवायचे होते ते... " सुप्रीने पूजाला विचारलं.

" हो ... इथून पुढे एक मंदिर आहे देवीचे ... आपण वरच्या भागात आहोत ना आता ... तिथे जरा खाली आहे मंदिर ... पुढे गेले कि छान दिसते मंदिर ते .. जास्त दूर नाही. उद्या त्या देवीचा उत्सव आहे ना ... लोकांची गर्दी होतं असेल. बरोबर ना ग ... तेच दाखवायचे होते ना .. " पूजाने कादंबरीला विचारलं. तिने जीभ काढत वेडावून दाखवलं.

" म्हणजे आकाश इथंच भेटणार का ... " सुप्रीने आनंदात विचारलं.

" नाही गं ... " पूजा बोलली.

पुढच्या १० मिनिटात ते एका ठिकाणी पोहोचले. समोर , खाली खूप लोकांचा जमाव दिसत होता. सर्वांनी भगवे फेडे डोक्याला बांधले होते. काही लोकांकडे ढोलकी होत्या, ते वाजवत होते. काही बाया-माणसं कसलीही भजने , आरत्या गात होती. त्यांचा वेगळाच असा ध्वनी निर्माण झाला होता. मंदिर सजवणे चालू होते. इतका भाविकांचा जमाव.... " आणखी लोकं येतील , उद्या मोठा उत्सव असतो. " पूजा बोलली.

" तुला कस माहित हे ठिकाण .. आपण आधी कधीच आलो नाही इथे... " कादंबरी बोलली. तशी पूजाने तिच्या डोक्यावर टपली मारली.

" आकाश - मी ... आम्ही दोघे आलो आहे इथे आधी त्यामुळे माहित. " कादंबरी कॅमेरा आणायला निघाली. पूजाने हात पकडला तिचा. " आपण संध्याकाळी जाणार आहोत , तेव्हा काढ फोटो... आता असच बघत बसू ... तुझ्या कॅमेऱ्याच्या दुनियेतून जरा बाहेर ये ... खरं , समोर घडणारे अनुभवावं कधीतरी ... " कादंबरीला पटलं. तिघीजणी खूप वेळ त्या गर्दीला न्याहाळत होत्या. 

========================================================================

आकाशला तसही एकटे फिरणे पसंद होते. पण आज त्याला काय झालेलं काय माहित..... सलीम सोबतच निघणार होता. ३ सिगारेट एकामागोमाग एक , संपल्या तेव्हा कुठे सलीम तयार झाला.

" कुठे निघाला आहेस ... " सलीमचा आकाशला प्रश्न.

" नाशिकला ... तिथे एका देवीचा मोठा उत्सव असतो ... तिथे जातो मी दरवर्षी... तिथे जायचे आहे. " सलीमने पुन्हा त्या विचित्र नजरेने आकाशकडे पाहिलं. त्याच्या कॅमेराकडे लक्ष गेलं.

" कॅमेरामन आहेस का ... ",

" फोटो .... फोटोग्राफर म्हणतात....... फोटोग्राफर आहे मी... " ,

" मग इथे कुठे ... अश्या दुर्गम भागात ... ",

" फिरत असतो मी ... भटकंती करत " आकाशच्या त्या उत्तरावर सलीमने पुन्हा त्याला निरखून पाहिलं.

" वाटत नाही ... फिरत असतोस ते ... " आकाश काय बोलणार यावर. " बरं .. ते जाऊ दे ... मीही त्या उत्सवाला निघालो आहे. हि बस गेली ना ... ती उद्या पहाटे येईल. तर मी वेगळ्या वाटेने निघालो आहे. सोबत यायचे असेल तर येऊ शकतोस , नाहीतर उद्याची बस आहे. " सलीमने त्याची सॅक पाठीला लावली. आकाशने विचार केला , पुढील चार दिवसात तो सोहळा आहे.... उद्यापर्यंत थांबलो तर आणखी उशीर होऊ शकतो. शिवाय हा आहे ना सोबत , जाऊया !! म्हणत त्याने सॅक पाठीला लावली आणि सलीमच्या मागोमाग निघाला. इतक्या वर्ष्यांच्या प्रवासात ,  पहिल्यांदा असे होतं होते, कि आकाश कोणाच्यातरी मागून चालतो आहे. अजब-गजब होते ना !!

सलीमच्या " मागोमाग " चालून आता अर्धा तास झालेला , एवढ्या प्रवासात दोघे एकमेकांशी एकही शब्द बोलले नाहीत. एका ठिकाणी सलीम थांबला , तसा आकाशही. आकाश त्याच्या मागेच उभा. सलीमने मागे वळून आकाशकडे पाहिलं. " इथे आपल्याला गाडी मिळू शकते ... आहेस ना तयार " आकाशने होकारार्थी मान हलवली. १० मिनिटांनी एक बस येताना दिसली. बस कसली... रंगावरूनच बस म्हणावी असे होते काही वाहन. आवाज करत हळूहळू थांबली. आतमध्ये डोकावून पाहिलं आकाशने. खचाखच भरलेली गाडी. सामान , माणसं ... कोंबड्या ... एका -दोन शेळ्याही दिसल्या.

" आत तर जागाच नाही आहे बसायला... उभेही राही शकत नाही " सलीमने पुन्हा एकदा त्याच्याकडे पाहिलं, कसा विचित्र नजरेने बघायचा तो.

" गाडीत कुठे ... गाडीच्या वर बसायचे आहे " आकाश घाबरला ... आधी वाटलं मस्करी करत असावा , पण त्याच्या चेहऱ्यावरून तो मस्करी करत असेल असे वाटायचे नाही. " आधी कधी असा प्रवास केला नाहीस का .... आणि बोलतो ... भटकंती करत असतो ... " सलीम बोलला आणि गाडीच्या मागे असलेल्या शिडीवरून भरभर वर चढला देखील.

खरंच , आकाशने असा प्रवास केला नव्हता. जास्त करून , तो पायी, चालतच प्रवास करायचा. क्वचितच तो गावातल्या एखाद्या वाहनाचा वापर करायचा. आताही, त्याला त्या देवीच्या सोहळ्यासाठी वेळेत पोहोचायचे होते म्हणून बसने निघाला होता. जाऊ का ... विचार सुरु होता आकाशचा, तसं सलीमने वरून हाक मारली.

" ओ  कॅमेरामन ... येतो आहेस का ... गाडी निघेल ५ मिनिटात.. " आकाश अजूनही विचार करत. " यायचं असेल तर आताच ये, १ तासाने पुढची गाडी येईल ... अशीच ... त्याच्या टपावर सुद्धा जागा मिळेल का ते माहित नाही... मी निघतो मग " आकाशला ऑपशन नव्हता. तोही घाबरत जाऊन बसला वर. सलीम - आकाश सोबत आणखी दोघे वर चढले. अर्थात सामान ठेवायला जागा असते ना , तिथेच सर्व बसले होते. आकाश सोडून बाकी सर्व आरामात होते. सलीम तर गाडी सुरु होण्याआधीच सॅक वर डोके ठेवून झोपला हि. आकाश अजूनही घाबरलेला. गाडी हळूहळू सुरु झाली. सुरुवातीला तिचा वेग फारच कमी होता. आपल्याच धुंदीत चालणारे हत्तीचे पिल्लू जणू .... थोडावेळ आकाशला भीती वाटली. जसा गाडीचा वेग वाढला तसा आकाश रिलॅक्स होत गेला. भीती कमी झाली. गाडीच्या वेगासोबत जाताना , थंड वारा अंगाला लागत होता. आभाळातली ढगांची रेलचेल डोळ्यांना सुखावत होती. आपण हवेतच उडतो आहोत , असेच आकाशला वाटत होते. एक वेगळीच धुंदी आकाशला चढत होती. सुरुवातीला घाबरणारा आकाश आता मनसोक्त प्रवासाचा आस्वाद घेत होता. छानच होता तो प्रवास.

सलीम कडे लक्ष गेले. तो तर कधीच निद्राधीन झालेला.  आकाशनेही मग त्याची सॅक डोक्याखाली घेतली. आणि निजला त्यावर. नजरेसमोर आता फक्त आभाळ आणि त्यात विहरणारे काळे - पांढरे ढग , त्यातल्या त्यात काळ्या ढगांच्या रांगा , वरच्या बाजूस .... अगदी सभ्य मुलांप्रमाणे , शाळेत जसे रांगेत जातात अगदी तसा प्रवास करत होते. पांढऱ्या ढगांचे पुंजके , लहान-सहान ढग ... अगदी खोडकर मुलाप्रमाणे कसेही इकडून - तिकडे प्रवास करत होते. मधेच एखादा मोठा पांढरा ढग येई , आणि या खोडकर पोरा-टोरांना घेऊन पुढे जाई. कसे निसर्गाचे खेळ ना !! शहरात कुठे काय दिसते असे. नुसत्या सिमेंटच्या वेगवेगळ्या रंगाच्या , आकाराच्या इमारती , भिंती...घड्याळावर पळणारी माणसं , मोबाईलमध्ये घुसलेली डोकी... बस्स !!  वर आभाळात काय सुरु असते , काय कळणार त्यांना. विज्ञान कितीही पुढे जाऊ दे , माणसाने कितीही प्रगती केली तरी तो एक सूक्ष्म जीवच... या निसर्गात .. !!!

पक्षांचे थवे प्रवास करत होते ढगांसोबत , या पक्षांना कोण सांगते का ... कधी कुठे निघायचे प्रवासाला.... निघतात ना वेळेवर ते . आणि वेळेवर पोहोचतात , त्यांच्या ठरलेल्या ठिकाणी. निसर्गापुढे कोण जाणार ... सगळे कसे , अगदी नियमित सुरू असते या निसर्गाचे. हा प्रवास सुद्धा असाच. पावसाचा प्रवास सुरु झाला आहे. आपण फक्त अनुभवायचे हे सर्व. त्याचाच प्रवास असतो खरा. आपल्याला तो सोबतीला घेतो तेच खरे !! आकाश विचार करत करत झोपी गेला.

संध्याकाळची उन्हे परतू लागली होती. आकाशला जाग आली. गाडीचा प्रवास अजूनही सुरू होता. एका डोंगरातून तयार केलेल्या रस्त्यावरून गाडी पळत होती. सलीम अजूनही झोपलेला. बाकीचे दोघे एकमेकांशी गप्पा मारण्यात दंग. आकाशचे लक्ष दूरवर होणाऱ्या सूर्यास्ताकडे गेलं. ढगांच्या आडून जाणारा सूर्य अधिकच मनमोहक दिसत होता. का कुणास ठाऊक , असे क्षण कॅमेरात कैद करणारा आकाश , आज तसाच बसून ते फक्त न्याहाळत होता. सर्वदूर आभाळात गुलाबी रंग पसरत होता. हिवाळ्यात भेटीस येणाऱ्या संधिछाया च्या आभाळासारखे काहीस. प्रवासाला निघालेला सूर्य , अशी रंगाची उधळण करत निघालेला. कदाचित, तिथेही थोडा पावसाचा शिडकावा होतं असेल आता. त्यामुळे हे आभाळी रंग इतके दूरवर पसरले आहेत. गाडी डोंगरातून जात होती. त्यामुळे वरून दिसणारे सर्वच डोळ्यांना सुखावणारे होते.

एक नदी नागमोडी वळण घेतं कुठेतरी अदृश्य होत होती. तिचा निळा रंगही आताशा गुलाबी दिसत होता. वर गुलाबी होऊ घातलेल्या आभाळाचे प्रतिबिंब त्यात स्पष्ठ दिसत होते ना. एक शिडाची होडी दिसत होती, कुठे निघाली होती ... तिची एक मोठी सावली नदीच्या पाण्यावर पसरली होती.नदी शेजारी असलेली गावे, दिवेलागणीची वेळ असल्याने शांत होत होती. दिवसाचे काम संपवून घरी निघालेली बाया-माणसं दिसत होती. त्याच्या सावल्या एकमेकांत मिसळून गेल्या होत्या. नदीच्या एका किनाऱ्यावर , अजूनही काही गाई-वासरं .. पाण्यासाठी थांबली होती. त्यांच्या मागोमाग , त्यांना सांभाळणार गुराखी .... भरकटलेल्या , उंडग्या वासरांना सावरत होता. त्यांच्या गळ्यातील घंटेचा नाद आकाशलाही ऐकू येतं होता. आकाश ते बघून हसू लागला. इतका कसा सुंदर निसर्ग, का वेडा करतो प्रत्येक वेळेस... आकाश तसाच बसून त्या "वेगळ्या " प्रवासाचा आनंद घेत होता.

========================================================================

 

शेकोटी साठी लाकडं जमवून झाली. काळोख होयाला आणखी अर्धा - पाऊण तास शिल्लक होता. पूजाने सर्वांना त्या मंदिरात नेले. आज सर्वच त्या मंदिरात जाणार होते. उत्सव जरी उद्या असला तरी आज काहीतरी मदत करावी या साठी सर्व निघालेले. सुप्री - कादंबरी खूपच जास्त उत्साहात होत्या. सुप्रीला तर पहिल्या भटकंतीची आठवण झाली. तेव्हाही ते सर्व अश्याच एका मोठ्या जत्रेला गेले होते. तिथंच ती मनाने आकाशच्या जास्त जवळ आलेली. त्याची आठवण येऊन छान वाटलं तिला.

पूजाचा ग्रुप देवळात पोहोचला. भरपूर हात होते मदतीला. तरी सर्व आपापल्या परीने मदत करत होते. पूजा-कादंबरी-सुप्री , देवीच्या प्रसादाची तयारी करणाऱ्या बायकांमध्ये मिसळून गेल्या होत्या. शिवाय आजच्या रात्रीच्या जेवणाची तयारी करायची होतीच कि. इतके भक्तगण आलेले दर्शनाला, त्यांना थोडीच उपाशी ठेवणार. आजूबाजूच्या गावातली लोकं सुद्धा आलेली मदतीला. काम करता करता रात्र कधी झाली कळलं नाही. सर्वांचे रात्रीचे जेवण झाले. रात्रीची आरती करून देवीच्या गाभाऱ्याचे दरवाजे बंद केले. पुजारी निघून गेले. बाकीची भक्त मंडळी , उद्या साठी आलेली लोकं ... तिथेच मंदिराच्या आजूबाजूला बसून आरत्या - भजने गात होती. खूपच दमलेले झोपी गेले. पूजाचे सवंगडी हि तिथेच मंदिरात झोपी गेले. पूजा जागी होती. सुप्री अजूनही त्या लोकांकडे पाहत होती. सजवलेले मंदिर , ती रोषणाई , वाऱ्यासोबत डुलणाऱ्या त्या पताकांचा माळा .... छान वाटत होते. पूजा तिच्या जवळ आली.

" आजपासून ४ दिवसांनी तो सोहळा असतो. जिथे आकाश आवर्जून जातो. उद्या दुपारपर्यत यांचा उत्सव असतो. हा इथला उत्सव संपला कि यातले बरेचशे लोकं .... त्या देवीकडे निघतात. आपण त्याच्यासोबतच निघणार आहोत. " पूजाने सुप्रीच्या खांदयावर हात ठेवला.

" आकाश इथे आला असता तर ... " ,

" आकाश इथे ... दरवर्षी येत नाही... आम्ही सुरुवातीला यायचो ना इथे ... त्यामुळे माहित मला ... काळजी करू नकोस ... आकाश येणार ... मी जाऊन झोपते , तू येणार का ... सर्वच इथे झोपले आहेत... आपणही इथेच झोपू .. " पूजा बोलली.


" मी थांबते थोडावेळ ... लगेच झोपली तर हे रात्रीचे दिसणार मंदीराचे रूप पुन्हा कुठे दिसणार ... " सुप्री पूजाला बोलली. पूजा निघून गेली झोपायला. सुप्री बसायला एक जागा शोधू लागली. त्यातल्या त्यात , एक उंचवटा असलेली एक जागा दिसली तिला. तिथे कोणीच नव्हते. आसपास सुद्धा नव्हते कोणी. तिथेच जाऊन बसली ती. थंड हवा वाहत होती. छानच वाटतं होते सर्व , फक्त एकच कमी वाटतं होती ... आकाशची ... !! आता सोबतीला आकाश असता तर ... चट्कन मनात येऊन गेलं. तितक्यात कादंबरी आली.

" झोपली नाहीस ... बरं , बसू का इथेच ... सोबतीला... if you don't mind " कादंबरीने विचारलं.

" बस ना ... त्यात काय विचारायचे... " शेजारी जागा करून दिली सुप्रीने.

" विचारावे लागते बाब्बा !! काहींना आवडत नाही. " कादंबरी चट्कन बोलून गेली. सुप्रीला हसू आलं. समोर असलेलं दृश्य पुन्हा बघू लागली.

" पुजू बोलते कि अश्या वातावरणात गारवा आला कि आपुलकीची माणसं , आपली माणस जवळ येतात ... तशीच हि सर्व माणस जवळ आली आहेत ना " कादंबरी बोलली. सुप्रीला गंमत वाटली.

" मी ना ... स्वतःलाच खूप miss करते. तू बोलतेस ना .... तशीच बोलायची आधी मी .. आकाश गेल्यापासून अबोलच झाली ... "

" तू जगू शकतेस ना ... आकाश ने सांगितले असे राहायला का .... आकाश कुठेतरी आहे आणि छान आहे , हे माहित आहेच ना तुला. i know , हे असे जगणे कठीण असते ... तरीही .. " सुप्री उगाचच हसली तिच्या बोलण्यावर...

" आठवण येते ना सारखी त्याची. जगायचे ठरवले तरी मन तयात होत नाही ना... जगायला. " सुप्रीचे बोलणे पटलं कादंबरीला . थोडावेळ असाच शांततेत गेला. " पूजा आणि तुझे काय नाते आहे नक्की... भांडत पण असता , तितक्याच मस्करी ही करत असता.. शिवाय पुजाशी होते बोलणे माझे ... तू तर जागेवरच नसतेस ... सारखी त्या कॅमेराच्या मागे ... आकाशसारखी. "

पूजाचा विषय निघाला आणि कादंबरीचा चेहरा फुलला. " पूजा ... तुझ्या आकाशची निरू .... काय बोलू तिच्याबद्दल , देवाला मानतेस ना ... त्यानेच भेट घडवली आमची. तुझ्या आकाशला सुद्धा थँक यू , त्याने जर पूजाला भटकंती शिकवली नसती तर आमची भेट झाली नसती. खरं सांगावे तर पूजाने माझे आयुष्य सावरले. ती नसती तर ... काय माहित.... विचार करण्यापलीकडे आहे सर्व " कादंबरी छान बोलत होती.

" माझ्या घरी तरी माझ्या असण्या - नसण्याचा काहीच फरक पडायचा नाही त्यांना. रागातच निघालेली घरातून , ते म्हणतात ना ... रागाला डोळे नसतात ... विचार न करताच ते पाऊल उचललं होते. पूजा तर अचानक आली. कशी भटकत होते मी त्यादिवशी. माहित नाही का ... पण तिला जेव्हा पहिल्यांदा बघितलं तेव्हाच ती आपली वाटली होती. तिच्याशी बोलावे कसे असे वाटतं होते. तरी लगेचच गट्टी जमली आमची. सांभाळून घेते ती आधीपासून मला. सुरुवातीला घाबरायचे मी प्रवासाला. तिने तेव्हा पासून माझा हात घट्ट पकडून ठेवला आहे , तो अजूनही. हे कॅमेराचे वेड होते आधीपासून मला, जेव्हा आकाशने काढलेले फोटो मॅगजीन मध्ये बघायची. पूजाने प्रोसाहन दिले, तिच्यामुळे हि काय ती फोटोग्राफी करू शकते. तिचा ना ... या जगण्याकडे पाहण्याचा दृष्टीकोण खूप वेगळा आहे. वेगळी नजर असली कि असे होते. पूजा , आकाश ... दोघीही सारखेच... आकाशने तुला बदललं आणि पूजाने मला. बरोबर बोलले ना मी. त्या दोघांचे वेगळे होणे , आपल्यासाठी किती फायद्याचे होते ना .. !! " कादंबरीचे बोलणे ऐकून सुप्रीला हसू आलं.

" तुला आकाश शिवाय काही सुचतच नसेल ना ... " कादंबरीचा सुप्रीला प्रश्न.

" आणि ते फोटोग्राफी चे वेड तर भन्नाट .... तुलाही कुठे कुठे घेऊन जातं असेल ना तो ... " ,

" हा ... जायचो आम्ही फिरायला ... सुरुवातीला तर घरी खोटे बोलावे लागायचे. नंतर आकाश बद्दल सांगितले होते घरी. सोबत संजना असायची. त्यामुळे घरी भीती नसायची. आणि आकाश ... तू बोलते ना ते बरोबर ... त्यांचा दृष्टीकोण वेगळाच आहे. तो .... हे असे साधे - सोपे दिसते ना आपल्याला.... त्यापलीकडे जाऊन शोधतो काही. आणि हो , त्याला एकटे फिरणे जास्त आवडते. आधीपासूनच... आम्ही एकत्र होतो तेव्हा ही कधीकधी एकटाच निघून जायचा कुठेतरी... परतुनी यायचा तेव्हा काढलेले फोटो दाखवायचा. बघ ना ... इतकी वर्ष सोबत त्याची, तुझ्या पुजानेच सांगितलं आकाश कसा आहे ते ..... मला कळलाच नाही तो कधी... असे वाटते. " यावेळेस कादंबरीने तिला मिठी मारली.

" होता है .... होता है .... , माणूस वेगळाच प्राणी आहे. कळत नाही ना कधी. म्हणून तर इतर प्राण्यापासून आपण वेगळे असतो. त्यातला त्यात सांगावे तर आकाश - पूजा ... हे आपल्यापासून सुद्धा वेगळे आहेत. हे तर मान्य करतेस ना... " दोघीही हसू लागल्या. कादंबरीने घड्याळात पाहिलं. रात्रीचे १० वाजत होते.

" तुला झोप नाही ना आली. " सुप्रीला तिने विचारलं.

" तुला आली आहे का ... मी जागी राहू शकते. आकाशने शिकवलं आहे. तारे बघत राहायचे.... " ,

" मलाही कोणी सोबत असेल ना तर जागी राहू शकते.... " ,

" बसुया कि अजून ... जेव्हा झोप येईल तेव्हा जाऊ ... " सुप्री बोलली.

" हे असे क्षण पुन्हा येतं नाहीत life मध्ये... जगून घेऊ " सुप्री समोर पाहत म्हणाली. समोर सुरु असलेली भजने , त्यात रमलेले सर्वच , झोपी गेलेले ... सजवलेलं मंदिर .. याकडे बघत राहिल्या दोघी.

========================================================================

रात्रीचे १० वाजले तेव्हा कुठे ती गाडी थांबली. सलीम - आकाश खाली उतरले. गाडी तिथेच रिकामी झाली. " यापुढे कसे जायचे.. ?? " आकाशने सलीमला विचारलं. सलीमने पुन्हा त्याच्याकडे पाहिलं.

" भूक वगैरे .... काही असते ना ... नाही लागली का भूक .." सलीम बोलला तस आकाशला भुकेची जाणीव झाली.

" इथे कुठे मिळेल जेवायला ... पोट भरायला... " आकाशने तर काल रात्रीपासून काही खाल्लं नव्हते. सलीम इथे-तिथे बघू लागला. गाडीतील उतरलेली मंडळी , जवळच असलेल्या गावाकडे निघाली. सलिमने इशारा केला आणि दोघे त्यांच्या मागोमाग जाऊ लागले.

" आज , या वेळेस कोणीच गाडी येतं नाही. उद्या सकाळी गाडी येईल  असे वाटते. तोपर्यत गावात थांबावे लागेल. " सलीम बोलला आणि वर आभाळात वीज चमकली. सलीम शांत झाला. आभाळाच्या दिशेनं वर पाहू लागला. आकाश त्यालाच निरखत होता.

" चल पटपट ... गावात पोहोचलो कि तिथेच मिळेल काहीतरी पोटात ढकलायला. " सलीम चालता चालता आकाशला सांगत होता.

" आभाळात काय बघत होतास ... " आकाशला भारी कुतूहल ... कारण स्वतः हवामानाचे अंदाज बांधायचा ना ... त्यात हा भटक्या भेटलेला.

" पाऊस येतो आहे की ते बघत होतो .. " सलीम बोलला. आकाशला अजून कुतूहल.

" ह्या !!! .... पावसाचा महिना आहे का हा .... पाऊस कसा येईल मग ... " आकाश मुद्दाम बोलला. त्यावर सलीम जरा रागातच बोलला ,

" भिजायचे असेल ना ... तर बस इथेच ... १० मिनीटात पाऊस येईल आणि १० मिनिटेच पाऊस असेल ... तेव्हडा वेळ पुरेशा आहे ना तुला ... " आकाशने लगेच घड्याळात वेळ बघितली. झपझप पावलं टाकत त्यांनी गावं गाठलं. एका घराच्या ओसरीत त्यांनी पाठीवरच्या सॅक ठेवल्या आणि पावसाची रिमझिम सुरु झाली. आकाशने पटकन घड्याळात पाहिलं. बरोबर १० मिनिटांनी पाऊस सुरु झालेला ... काय परफेक्ट सांगितलं याने... पुन्हा घड्याळात वेळ लावली त्याने. सलीम तोपर्यंत त्या घरातील माणसासोबत बोलत होता. जेवणाची व्यवस्था झालेली. आकाश बाहेरच बसून होता.

" साधं जेवण चालते ना तुला .... नाही ... शहरातले ना तुम्ही... हे असे पचणार नाही तुला... " सलीम आकाशला टोमणा मारत बोलला. आकाश हसला त्यावर. बोलता बोलता आलेला पाऊस गेलाही.... पुन्हा १० मिनिटंच .... परफेक्ट !! कमाल आहे या माणसाची. किती वर्षांचा अनुभव असेल याला... काय माहित... आकाश मनोमन बोलला. 

जेवणाची ताटे आली. आकाशला तर खूपच भूक लागली होती. झुणका - भाकर , सोबतीला कांदा आणि लसणाची लाल चटणी... सलीमने ते ताट आकाश समोर धरलं. " खाणार ना ... नको असेल तर आताच सांग. त्यांचे मेहनतीचे जेवण असते ते... " आकाशने काही न बोलता त्याच्या हातातले ताट हाती घेतलं. चवीने खाऊ लागला. सलीम खात खात त्याच्याकडे बघत होता. " भूक लागली असली कि सर्वच कस गोडं लागते ना .. " पुन्हा त्याने आकाशला टोमणा मारला. याला कुठे माहित आहे... गेली चार वर्ष मीही फ़िरतोच आहे. आईच्या जेवणाची सर सोडली तर हे झुणका - भाकर - कांदा ... जगातील सर्वोत्तम जेवण आहे. सलीमच्या बोलण्याकडे दुर्लक्ष करत जेवत होता मजेत.

जेवण झाले. आकाशने घड्याळात पाहिलं. पावणे अकरा. झोपायला हवे , तंबू उभा करायचा कि इथेच झोपूया या ओसरीत. सलीमला विचारावे, सलीम तिथे पुढेच उभा राहून सिगारेट ओढत होता. आकाशला येताना पाहिलं त्याने.

" सिगारेट ?? " आकाश समोर त्याने पाकीट धरलं.

" नाही ... या सवयी नाहीत मला ... thanks !!"  आकाशकडे बघत सिगारेट ओढत होता सलीम.

" काय पाहिजे मग ... मला वाटलं सिगारेट पाहिजे म्हणून आलास. ",

" उद्या सकाळी किती वाजता निघायचे आपण ... आणि तंबू उभा करू कि इथेच दारासमोर झोपायचे ... " ,

" किती प्रश्न पडतात ना तुला .... जा झोप तिथेच .... सकाळ झाली , गाडी आली कि उठवेन तुला ... घाबरू नकोस ... एकटं सोडून जाणार नाही तुला... " ,

" Thanks !! " म्हणत आकाश वळला.

" थांब !! " मागून सलीमने आवाज दिला. " शहरातून आला आहेस हे नक्की... तरी या " वाईट " सवयी नाहीत तुला, हे साधं जेवण मनापासून खाल्ले ... आणि मघाशी तुलाही वर आभाळात बघताना, पाहिलं मी. हि अशी सवय फक्त ज्यांना ते आभाळ कळते ना त्यांनाच असते..... मला , तू कोण आहेस , कसा आहेस याच्याशी मतलब नाही... तुही प्रवास करतो आहेस , म्हणून तुला सोबतीला घेतलं मी... हे सर्व वाटलं बोलावं , बोलून टाकलं. " सलीम पट्कन बोलला. 

आकाश थोडावेळ थांबला. " मी एक विचारु का ... " त्यावर सलीमने होकारार्थी मान हलवली. " आपण चाललो आहोत ते देवीच्या उत्सवाला... तुझे नाव सलीम .... मराठी उत्तम बोलतोस. स्पष्ठ अगदी... ती गावरान भाषा नाही. मधेच एखादा इंग्लिश शब्द असतो... हे सर्व कस ते सांग.. " सलीमने आणखी एक सिगारेट पेटवली.

" जास्त काही सांगणार नाही... आवडत नाही मला... एकाच प्रश्नाचं उत्तर देईन. ... देव, बाप्पा !! सर्व करणार एकच असतो ना .... देवाने जात ,धर्म बनवले नाही ना... धर्म आपण माणसांनी निर्माण केले. देवाला सुद्धा आपण नावं दिली, आपल्या सोईनुसार.... आणि असे कुठे , कोणी लिहिलं आहे... सलीम नावं असलं कि तो मुसलमान .... आणि तू सांग.... मुसलमान जात नाहीत का देवळात... जातात ना ... " ,

" माझं असे म्हणणं नव्हते. ... " ,

" कळलं मला... मी कोणताच धर्म पळत नाही.... शिवाय माझं नावं सलीम नाही.... " , आकाशला काही कळेना. " मी तुझ्या पेक्षा खूप दुनिया पाहिली आहे. समजलं ना... मला माहित आहे , एका नावाने , आडनावाने .... जात आणि धर्म ठरवला जातो.... ",

" मग खरं नाव काय तुझं... " ,

" माझ्याकडे बघूनच कोणी नावं विचारत नाही सहसा... गावात कोणी विचारलं तर जे नाव तोंडावर येईल ते सांगून टाकतो. " पुन्हा धुराचा एक मोठा झुरका त्याने हवेत सोडला. " देवळात जातो तसा मशिदीत सुद्धा जातो ... चर्चमध्ये कधी कधी जेवायला  जातो , कधी वाटलं तर गुरुद्वारात झोपायला जातो... या सर्वच ठिकाणी एक धर्म पळाला जातो तो जेवायला देण्याचा .... तो धर्म मी पाळतो आणि हो ... माणुसकी .... तो धर्म आहे म्हणून तू सोबतीला आहेस ... मला वाटते तुझ्या प्रश्नाचे उत्तर मिळालं असेल ... आता जाऊन झोप ... उद्या निघू "

आकाश काही शिकला त्याच्याकडून .... आपणच सोईनुसार नाव ठेवतो देवाला... माझा गणू , त्यांचा बाप्पा ... कोणाचा गणपती... आकाश स्वतःशीच हसला आणि झोपायला आला.

========================================================================

सकाळ झालीच ती , ढोल - ताशांच्या आवाजाने.. पूजा - सहित असलेले आधीच जागे झालेले. खूपच मंडळी आलेली. आणखी येतच होते. सर्व तयारीत होते. काही वेळाने जशी गर्दी झाली, तशी देवीची पूजा - आरती सुरु झाली. आणि सोहळ्याला सुरुवात झाली. किती ते आवाज आणि काय ... सर्वत्र आनंद !! किती तो उत्साह !! पूजा आणि तिच्या ग्रुपने आधीच देवीचे दर्शन घेतले होते. कारण आणखी गर्दी होणार हे नक्की. प्रसादाचे जेवण तर देवीची आरती झाली तसेच दिले गेले. यांचे सर्वांचे काम तसे झालेलं , त्यामुळे सर्वच आपापल्या तंबूत येऊन आराम करत होते. सुप्री कालच्याच ठिकाणी बसून ते सर्व बघत होती. कादंबरी फोटो काढत होती.

दुपार झाली तशी कालपासून आलेली लोक पांगली. गर्दी तर आणखी होतं होती. नव्याने येणारी लोकं ... अजूनही येतं होती. पूजाने त्या गर्दीवर एक नजर फिरवली. आणि तिने सर्वाना तंबू , सामान आवरायला सांगितले. सर्वानी सामान आवरले.

" निघायचे आहे का ... जावंस वाटत नाही... " सुप्री बोलली.

" का गं " पूजा ...

" इतकी छान माणसं ... हा सोहळा ... wow !! मी आधीही पाहिलं आहे पण हे खूपच वेगळं वाटलं. " पूजा हसली. " हे ना ... काहीच नाही... आपण जिथे निघालो आहोत ना ... तिथे तर गर्दी बघून अवाक होशील. त्यात आपल्याला आकाशला शोधायचे आहे. म्हणजे बघ... किती मेहनत आहे ... आणि ती लोकं दिसत आहेत ना ... " पूजाने सुप्रीला एका दिशेनं बघायला सांगितलं. एक माणसाचा घोळका होता. साधारण ५०-६० बाई-माणसाचा ग्रुप. " ती लोकं इथेही पहिली येतात आणि त्या देवीकडे सुद्धा पहिलीच पोहोचतात. त्यांना ओळखते मी... ते निघतील आता. त्याच्यासोबत निघणार आपण. I hope ... आकाश त्याच दिवशी भेटेल आपल्याला.... " पूजा त्या गर्दीकडे पाहत बोलली.

साधारण , दुपारी १ च्या सुमारास ते सर्व निघाले. पूजाचा ग्रुप तयारच होता. मागोमाग निघाले. " मला कळलं तुझे .... " कादंबरी पूजाला मागून बोलली काही तरी. " काय ??" सुप्रीने विचारलं. " या निरुला रस्ताच माहित नाही तिथला ..... म्हणून ती आपल्याला यांच्या सोबत घेऊन चालली आहे. " कादंबरी बोलली तसा पूजाने तिला चिमटा काढला. " हो गं ... माझी आजी ना तू ... सगळं माहित असते तुला ... " सुप्रीला तर दोघींचे बोलणे ऐकून खूप हसू आलं. चाली - चाली प्रवास सुरु झाला. 

========================================================================

सकाळी ८ वाजता पुन्हा एकदा एका गाडीच्या टपावरून , आकाश - सलीमचा प्रवास सुरू झालेला. दुपार झाली आणि ती गाडी बंद पडली. गाडीतील सर्वच त्याच ठिकाणी उतरले. प्रवास सुरू झालेला म्हणून आकाश खुश होता. बाकीचे मंडळी आजूबाजूला निघून गेली. सलीम बाजूलाच असलेल्या दगडापाशी उभा राहून त्याचे आवडते काम " सिगरेट ओढणे " करत होता.

" कुठे जायचे आता .... पुढची गाडी कुठे मिळेल ?? " आकाशच्या प्रश्नावर त्याने नेहमीचाच कटाक्ष टाकला.

" पुढे चालत जावे लागेल ... चालू शकतोस ना ... " सलीमच्या बोलण्यावर हसू आलं आकाशला. माझा प्रवास तर चालतच असतो , याला काय सांगावे ... तरी मुद्दाम काही माहित नसल्याचा साळसूद भाव चेहऱ्यावर आणत आकाशने विचारलं.

" कस ... कुठे जायचे ... कधी निघायचे... " आकाशला खरं तर मज्जा येतं होती. सलीमने लगेचच सिगारेट विझवली. समोर असलेल्या डोंगराकडे बोट दाखवलं.

" ते दिसतात ना डोंगर ... त्याला पार करून गेलो कि लवकर पोहोचू... ",
" तुला नक्की माहित आहे ना तिथे जाण्याची वाट ... ",

" फिरतोस ना तुही .... जास्त साधं वागण्याचा प्रयत्न करू नकोस ... कळलं ना ... चल निघू .... " आकाश त्याच्या मागोमाग निघाला.

" जास्त दूर नाही आपण .... फक्त हा पाऊस .... तो जरा मध्ये खोडा घालू शकतो.... " सलीमने अंदाज लावला.

" पाऊस तर पाहिजे ना ... सोबत असेल तर आणखी छान वाटते चालताना... " आकाश आनंदात बोलला. " पाऊस कशाला पाहिजे .... त्यानेच तर असे जगायला शिकवले मला... " सलीम काहीतरी पुटपुटला  आकाशने ऐकलं ते. काही बोलला नाही त्यावर. पुढच्या १० मिनिटात ते त्या डोंगराच्या पायथ्याशी आले. सलीम अगदी पायथ्याशी आला आणि त्याने डोंगराला वाकून नमस्कार केला. आकाशला अजब वाटलं. कशाला उगाचच विचारावे , म्हणत आकाशने विचारले नाही. सलीमने स्वतः सांगायला सुरुवात केली.

" माझा प्रवास हा साधारण जमिनीलगत असतो. डोंगरांची मला भीती वाटते. त्यांच्या वाट्याला सहसा जात नाही मी. म्हणून कधी जावे लागलेच तर आधी पाया पडतो आणि मगच पुढे जातो. " गंमत वाटली आकाशला. आकाशला काही बोलायचे आहे, हे सलीमने ओळखले.

" बोलू शकतोस ... पोटात ठेवून काही फायदा नाही. ... जे आहे ते बोलून टाक .. " ,

" एक सुचवू का ... म्हणजे तुला भीती वाटते ना ... डोंगरांची.. " ,

" हो ... पण जर आपण जा डोंगर चढून न जाता वळसा घालून गेलो ना ... देवीच्या उत्सवाला पोहोचणार नाही आपण .. ",

" तेच सांगतो आहे मी... तुला याची तर खात्री पटली ना ... कि मी प्रवास करतो ते.. ",

" फक्त ५० टक्के " ,

" चालेल ... तेवढे तर तेवढे ... तुला सपाट जमिनीवर प्रवास करायला आवडते ... मला अश्या डोंगरात , जंगलात फिरण्याचा अनुभव... मी पुढे जाऊ का .... घाबरू नकोस ..... मी एकटा सोडणार नाही तुला... " आकाशने टोमणा मारला. सलीम चक्क जरासा हसला त्यावर ... त्यालाही टोमणा कळला. आकाश पुढे , सलीम त्याच्या मागोमाग निघाला. 

पुढच्या २-३ तासात आकाशने फारच अंतर पार केले. दमला होता तो सलीम. " किती पळतोस तू... भरभर चालतोस ... मागे आहे कोणी ते तरी बघायचे... " सलीम फारच दमलेला. आकाशने घड्याळात पाहिलं तर संद्याकाळचे ५:३० वाजले होते. काही वेळाने काळोख होईल.

" आपण थांबूया .... तंबू उभा करून शेकोटी साठी लाकडं जमा केली पाहिजे. " सलीमला कळलं नाही त्याचे बोलणे. " अरे मित्रा... काळोख होईल ना ... त्याआधी तंबू बांधावा आणि जेवणाची तयारी करावी , असेच मी करतो . आता तुझे एवढे ऐकले मी. माझं थोडेतरी ऐकू शकतो ना तू... "  

आकाशने लगेचच त्याचा तंबू उभा केला. " तुझ्या कडे असेल ना तंबू ... " सलीमला त्यानं विचारलं. सलीमने त्याच्या सॅकमधून तंबू बाहेर काढला.

" लहानच आहे ... खुप वर्षांपूर्वीचा ... जास्त वापर होत नाही त्याचा. एकदम रात्र झाली तरच थांबतो . रात्र झाली कि गावातच झोपतो कुठेतरी. संध्याकाळ असो किंवा रात्र , मी चालतच असतो. " बोलता बोलता त्याचा तंबू उभा राहिला.

" एवढा लहान तंबू ... तू तरी पुरशील का आतमध्ये. " आकाशने विचारलं.

" पाय दुमडून झोपतो. बस्स झालं ना मला ... " ,

" चालेल .... मी शेकोटी साठी लाकडं घेऊन येतो. " म्हणत आकाश निघून गेला आणि १०-१५ मिनिटात आला.

जास्त काही विषय नव्हता यांच्याकडे बोलायला. सलीम आधीच दमलेला , त्यामुळे तो त्याच्या तंबूत पडून होता. आकाश त्याच्या तंबूत , त्याचा कॅमेरा साफ करत बसलेला. आराम केल्याने सलीम पुन्हा ताजातवाना झाला. तंबूतून बाहेर आला तर आकाश शेकोटी जवळ बसलेला. सलीमही तिथे येऊन बसला. आकाश त्याच्या बॅगमध्ये नेहमीच सुखा खाऊ .... बिस्कीट वगैरे ठेवायचा. आज रात्री उगयोगी पडले ते. थंड हवेत शेकोटीची ऊब मिळत असल्याने छान वाटत होते. अचानक आभाळात अस्पष्ट अशी वीज चमकून गेली. दोघांनी सवयी नुसार वर आभाळात पाहिलं. सलीमने आकाशकडे सुद्धा पाहिलं. काही बोलतो का ते बघायला , पण  काहीच बोलला नाही तो. सलीमने आकाशला विचारलं.

" किती महिने फिरतो आहेस ... तुझी सॅक , कपडे बघून वाटते .. कि ४-५ महिने झाले असतील ... " ,

" नाही ... चुकलं तुझे.... गेली ४ वर्ष ... मी शहरात गेलो नाही. हे कपडे , सॅक ... वेळ मिळेल तेव्हा धुवतो, त्यामुळे जुने वाटतं नाहीत . .... " सलीमला आश्चर्य वाटलं. " तुझे सांग ... किती वर्ष फिरतो आहेस ... " आकाशच्या प्रश्नावर सलीमचा चेहरा गंभीर झाला. काहीच बोलत नव्हता तो.  

उगाचच विचारलं ना याला, म्हणत आकाश उगाचच त्या शेकोटीत लाकडं टाकत होता. सलीम त्या आगीकडे पाहत होता. खूप वेळाने बोलला.

" मला आठवतच नाही... ",

" म्हणजे ??",

" शेवटचे आठवते. तेव्हा मुंबईत मोठा पाऊस झालेला. पूर आलेला.... त्यानंतरच काही महिन्यांनी मी निघालेलो ... त्यानंतर शहरात , मुंबईत काय झालं माहित नाही. " आकाशने डोक्याला हात लावला. मुंबईत पूर आलेला तो २६ जुलै , २००५ ला. आता त्या गोष्टीला जवळपास १५ वर्ष झालेली. इतके का फिरतो आहे हा ... विचारू का .... नको .... सलीमच बोलला.

" तसही शहरात काही राहिलंच नव्हते माझे.. पुन्हा जाण्यासाठी. पण तू तर चांगल्या घरचा वाटतोस. तुझे कारण काय ... इतकी वर्ष फिरायचे. " ,

" मी खूप आधी पासूनच फिरत आहे, त्यानंतर मी एका सुंदर नात्यात अडकलो. इतका अडकलो कि अशी वेळ आली , मला ते नाते किंवा माझी भटकंती .... यापैकी एकच निवडावे लागणार होते. मन तयार होतं नव्हते तरी तिनेच पुढाकार घेऊन सांगितलं , तू तुझे फिरून घे.. वाट बघीन... " ,

" बघ ... विचार कर ... परत जा.... खरंच .... भाग्यवान आहेस. कोणीतरी वाट बघते आहे तुझी... " सलीम थांबला बोलता बोलता.

 " तू का जात नाहीस .... जाऊ शकतोस ना ... तुझ्या घरी... " आकाश बोलला.

" असायला हवे ना .... " ,

"असे का .... आणि त्या पावसावर का राग इतका ... " ,

" माझे तसे कोणी नाही या जगात ... अनाथाश्रमात वाढलो. शिकून जॉब केला. तिथेच एक होती. दोघांचे प्रेम होते... तिची आणि माझी ओळख पावसातली... मला तेव्हाही आवडत नव्हता पाऊस ... आत तर नाहीच नाही. पण तिच्यावर होते प्रेम, तिचे प्रेम माझ्यापेक्षा जास्त होते. पण तिच्या घरून लग्नाला विरोध होता. बरोबर तर होते त्यांचे, अनाथ मुलासोबत कोण नातं जोडणार... माझे स्वतःचे घर नव्हते, भाड्याच्या घरात राहायचो .... तरीही तिचे प्रेम इतके , कि माझ्या बरोबर पळून लग्न करायला तयार होती. मी तयार नव्हतो , पण एका वेळेस मीही तयार झालेलो त्यासाठी. सर्व छान सुरु होते. अचानक , एका कामानिमित्त मला १० दिवसांसाठी साताराला जावे लागले. १० दिवसाचे काम महिनाभर चालले , कारण काय ... तर पाऊस ... परत आलो तेव्हा कळलं कि तिचं लग्न ठरत होते. हे कसे झाले सर्व , रागातच विचारायला गेलो तिला. वाटेत आमचा एक कॉमन मित्र भेटला. त्याने अडवलं मला, सांगितलं.... ऑफिस मधेच काही चुकीचे ऐकून गैरसमज निर्माण झाला . मी तिला सोडून गेलो असेच वाटले तिला.... मला आणखी कोणी आवडते , हे आणि खूप काही .... त्या रागात तिने लग्नासाठी होकार दिला. छान स्थळ आलेलं तिला. तो तिला , माझ्यापेक्षा छान सुखात ठेवू शकतो ,हे कळलं मला, वाईट वाटलं होते खूपच. पण आपण तिला पुन्हा दिसलो तर ती स्वतःला थांबवू शकणार नाही , हेही जाणून होतो. तिच्यासाठी मुंबई , शहर सोडले ते कायमचे... सुरुवातीला वाटायचे , जाऊया परत ... आता नाही. आता जाऊन तरी काय करणार. हेच जगणे स्वीकारले मी. पावसाचे बोलशील तर वाटते कधी कधी .... तिला भेटलो नसतो पावसात , त्या पावसाने मला महिनाभर अडवून ठेवले नसते तर ... म्हणून राग ... खरं सांगावे तर मला हेच जगणे आवडते आता... " सलीमचे बोलणे संपले. खरंच !! कमाल आहे हा ... कोणीतरी सुखी राहावं , आनंदी राहावं म्हणून एवढा त्याग.... मनातल्या मनात आकाशने हात जोडले.  

" आणि तो देवीचा उत्सव ... आम्ही दोघे पहिल्यांदा आणि शेवटचे फिरायला गेलो होतो , ते ठिकाण .... ती तारीख लक्षात राहिली बरोबर ... त्याचदिवशी तिचा वाढदिवस असतो.. म्हणून त्या उत्सवाला न चुकता जातो.. तिच्यासाठी जातो... " सलीमचे बोलणे ऐकून आकाश भावुक झाला. सुप्रीची आठवण येऊन गेली चट्कन. बोलता बोलता खूपच उशीर झाला. पुढे काही बोलणे होणार नव्हते , कारण सलीम सुद्धा आठवणींनी भावुक झालेला. लागलीच तो झोपायला गेला. आकाशने शेकोटी विझवली. तोही झोपायला गेला, उद्या लवकर उठून जितके अंतर पार करता येईल तेव्हडे करायचे होते दोघांना.

अश्याप्रकारे , पूजा-सुप्री आणि आकाश - सलीमचा प्रवास सुरु झाला. पण पूजा - सुप्री यांचा प्रवास काही काळ थांबून होता. कारण पाऊस !! त्यांचा प्रवास पायी होता. गावातील मंडळी पावसात प्रवास करत नाहीत. त्यांच्या सोबत पूजाच्या ग्रुपला थांबावे लागले. तिथे आकाशला सवय अशी पावसात फिरायची. सलीमचा प्रवास आता त्याचा झाला होता. त्यालाही त्या ठरलेल्या दिवशी पोहोचायचे होते. पावसाचे आगमन सुखावणारे होते तरी सुप्रीला आता पाऊस नको होता. पूजाने तिला आपण ठरलेल्या दिवशी तरी पोहोचू असं आश्वासन दिले असले तरी सुप्रीला हुरहूर लागली होती. कारण एक पूर्ण दिवस फुकट गेला होता. तिथे आकाश सवयीप्रमाणे संध्याकाळी थांबला तेव्हा पाऊसही थांबला होता. दोन दिवसांवर आलेला तो सोहळा.

पुढचा दिवस सुद्धा सुरु झाला तो पावसाने. सुप्रीची काळजी आणखी वाढली. " निघायचे का ... ?? " तिने पूजाला विचारलं. पूजाला सुप्रीची तगमग कळत होती. ती तरी काय करणार.

" बघ सुप्री . आपण आता जास्त दूर नाही. फक्त पावसामुळे थांबलो आहोत. ",

" मग आपण निघूया ना पुढे .... ते येतील मागून ... आपण त्यांच्या आधी पोहोचू .... ",

" तस नाही करता येणार सुप्री ...... नको काळजी करू इतकी. " ,

" पण आकाश ... ?? " सुप्रीला मिठी मारली पूजाने.

" देवाला मानतेस ना ... तुझा गणू .... उद्या आकाश तिथे येणार हे नक्की ... त्याची भेट होणे न होणे ... ते त्याच्याच हातात आहे ना .... कितीही प्रयत्न केले तरी ... त्याने जे ठरवलं तेच होणार " पूजा बोलून निघून गेली. सुप्री पावसाकडे पाहत होती. आता कादंबरी तिच्या शेजारी येऊन उभी राहिली.

" काय झालं सुप्री ?? " ,

" हा पाऊस गं !!! " ,

" तुला तर कळतो ना पाऊस... अंदाज लावता येतो ना ... " सुप्रीला अंदाज आलेला पावसाचा.

" दुपारपर्यत थांबले तरी मग आपण निघणार कधी... त्या उत्सवाला कधी पोहोचणार... याची काळजी लागली आहे. " सुप्री बोलत होती पण कादंबरीला काही लक्षात आलं.

" तुझा चष्मा ... लावत नाहीस का आता ... कि हरवला कुठे .. " त्यातही हिचे काही वेगळेच विचार , हसू आलं सुप्रीला.

" आता गरज नाही चष्मा लावायची... आनंदी असते आता. सगळं स्पष्ठ दिसते आता ... सुख कुठे असते ते .... " ती जे काही बोलली , ते सर्व कादंबरीच्या डोक्यावरून गेलं. पूजा आली पुन्हा.

" बरं ... एक सांगा .. दोघी पहिल्यांदा जात आहात तिथे.... कोणाला रंगाचा त्रास होत नाही ना ... " ,

" रंग ... कसला रंग ... " सुप्रीने विचारलं.

" मोठा उत्सव असतो. तिथे पिवळ्या रंगाचा भंडारा आणि लाल गुलाल उधळला जातो. खूपच जास्त .... त्याचा काही त्रास होतो का ते विचारलं. " दोघींनी नकारार्थी मान हलवली.

" सुप्री .... ऐक ... मी असेनच सोबत तरी त्या गर्दीत , या रंगांमध्ये आकाशला शोधलंच पाहिजे. तयार आहेस ना ... " ,

" हो हो ... नक्की शोधू ... पण काळजी वाटते ती या पावसाची... आपला आजचा प्रवास सुरूही होईल ... पण उद्या .... " ,

" हा पाऊस का येतो माहित आहे का ... हि माणसं आहेत ना सोबत ते सांगतात, देवीचा उत्सव मोठा... सर्व वाटेवरचा कचरा , माती साफ व्हावी , सर्व धुवून जावे म्हणून येतो पाऊस .... तू निश्चित राहा "

========================================================================

आकाश - सलीमने आज सुद्धा खूप प्रवास केला होता. थकलेले दोघेही. पावसाने दुपारपासून दडी मारली होती. तरी थंडी होतीच. आज दोघेहि पायथ्याशी असलेल्या गावात थांबले होते. शेकोटीजवळच बसलेले. एका गावात झोपडीपाशी थांबलेले.

" उद्या पहाटे निघालो कि सकाळी ८ पर्यंत तरी नक्की पोहोचू ना आपण. " आकाशने सलीमला विचारलं.

" हो ... निघायचेच लवकर... " सलीम सिगारेट ओढत होता. आणि त्यांना समोरून येणारी माणसं दिसली.  सर्वच त्या उत्सवासाठी निघालेले.

" उद्या खूपच गर्दी होईल बहुदा .. " आकाश त्याच्याकडे पाहत बोलला. " लवकरच निघू ... सकाळी ७ वाजता सर्व सुरू होईल देवळात ... आपण ८ वाजण्याच्या आधीच पोहोचू ... " सलीम आकाशचे ऐकायचा आता.

" मग पुढे .... सोहळा संपला कि तू तुझ्या वाटेने शहरात जा ... कोणी वाट बघते आहे तुझी... " ,

" आणि तू ... ?? " ,

" माझं काय ... पाय घेऊन जातील तिथे जायचे ... " ,

" आपण उद्याच उद्या बघू.. आता झोपूया ... लवकर निघायचे आहे... " आकाश लगेच झोपायला गेला. सलीम सिगारेट संपेपर्यंत जागा होता.

========================================================================

आज देवीचा मोठा उत्सव , लोकांचे जथ्थेच्या जथ्थे जात होते. पूजाने सकाळी ६ वाजताच प्रवास सुरु केलेला. सुप्री सर्वात पुढे. त्यासोबत असलेल्या त्या मोठ्या ग्रुप सोबत सुप्री चालत होती. आकाशला कधी एकदा बघते आहे असे झालेलं तिला. पूजाने तिला गाठलं.

" सुप्री !! जास्त घाई नको हा..... खूप मोठा जमाव असतो. हरवून गेलीस तर .. तुझी जबाबदारी माझ्यावर आहे ना ... " सुप्रीला चूक कळली.

" सॉरी पूजा ... पोहोचू ना वेळेवर .... ", " पोहोचणार गं ... फक्त सोबत रहा "

========================================================================

आकाश - सलीम सुद्धा त्या गर्दीचा एक भाग बनलेले. रस्ते , पायवाटा गर्दीने फुलून गेलेले. मोठे फेटे डोक्याला गुंडाळलेली लोकं , हातात भगवे झेंडे ... नटून - थटून आलेल्या बायका .. ढोल - ताशे वाजवत निघालेली लोकं ... किती ती गर्दी... !! आकाश ते बघून सुखावला... वर्षाने येणार हा दिवस .... गर्दी असली तरी काही वेळातच आपण देवीच्या दर्शनाला पोहोचू , हे नक्की. मनात बोलला आकाश. पावसाने मेहरबानी केलेली. काल दुपारी थांबलेला पाऊस आज नव्हता. त्यामुळे प्रवास करणे सुसह्य झालेलं. लोकांचा उत्साह शिगेला पोहोचलेला. दुरूनच ते मोठ्ठ मंदिर नजरेस पडत होते. त्यावर असलेल्या कळसाजवळचा भगवा झेंडा अभिमानाने फडफडत होता. पुढच्या १५ मिनिटात दोघे मंदिराच्या अगदी जवळ पोहोचले.

दुसऱ्या बाजूने , पूजा - कादंबरीचा ग्रुप मंदिरापाशी पोहोचला. पुढे जाणे शक्यच नव्हते, इतकी गर्दी झालेली. देवीची आरती झालेली नुकतीच. पुढचे सोहळे आता सुरु होणार होते. पूजाने सर्वाना समजावून सांगितलं. चुकामुक झाली , हरवलात कोणी तर एक जागा निवडली , तिथे येऊन भेटायचे. आणि सर्वाना हेही सांगितलं कि कोणालाही आकाश दिसलाच तर त्यालाही त्या ठरलेल्या जागी घेऊन यायचे. पूजाने घड्याळात पाहिलं. ८ वाजायला थोडासा अवधी होता. तिने पट्कन सुप्रीला सांगितलं. सुप्री आकाशलाच शोधत होती. इतक्या गर्दीत , आवाजात काय शोधणार कोणाला. प्रवेशद्वारापासून अजूनही खूपच दूर उभे होते सगळे.

" सुप्री !! जरा घाई करावी लागेल आता. " ,

" का गं ? ? " ,

" तुला बोलली ना काल ... भंडारा आणि गुलाल उधळतात ... त्यांची वेळ ठरलेली असते ... माझ्या आठवणीत आम्ही ३ वेळा आलेलो इथे ... त्यामुळे आताच काही वेळाने ते सुरु होईल असे वाटते. ती मध्ये उभी असलेली रांग दिसली का माणसांची.... " पूजाने सुप्रीला दुरूनच दाखवलं. गर्दी तर खूपच होती तरी गर्दीच्या मध्यभागात एक काही विशिष्ठ फेटे घातलेल्या माणसांची रांग , प्रवेशद्वारापासून थेट देवीच्या गाभाऱ्यापर्यंत होती.

" प्रवेशद्वारापासून ते एका मागोमाग एक असे भंडारा- गुलाल उधळण्यास सुरुवात करतील.... रांगेतच ... त्यातून आकाशला शोधणे आणखी कठीण होईल... आपण निघूया पट्कन ... पळ ... " दोघी धावतच पुढे गेल्या. बाकी उरलेले कादंबरी - तिचा ग्रुप... सामान सर्व एका ठिकाणी ठेवून निघाले. गर्दीत मिसळून गेले. प्रवेशद्वार खूपच मोठे होते..... त्या दोघी त्याच्या एका बाजूला पोहोचल्या. सुप्रीचे लक्ष दुसऱ्या बाजूस गेलं.

" मी त्या बाजूला जाऊ का .... तिथून आला तर आकाश... " शक्यच नव्हते दुसऱ्या बाजूला जाणे.

" नाही जमणार गं ... गर्दीतून कसे जाणार ... आपण एक काम करू ... बाकीचे तर आहेत आपल्या ग्रुपचे .....कोणीतरी त्या बाजूला जाईलच ... आपणही या बाजूने पुढे जाऊ आणि येताना दुसऱ्या बाजूने जाऊ .... चालेल ना .. " पूजाचे बोलणे सुप्रीने मान्य केले.

========================================================================

" चल .... इथेच उभा राहणार आहेस का ... " आकाशने सलीमला विचारलं.

" मी नाही जात देवळात ... बाहेरूनच पाया पडतो... " ,

" कमाल करतोस ..... एवढा प्रवास करत आलो. चल ना ... दर्शन घेऊ... " सलीमने सिगारेट पेटवली.

" मी देवळात जातो ते जेवायला मिळते म्हणून ... नाहीतर देवाला दुरूनच नमस्कार करतो.. इथे यायचे कारण सांगितले तुला... गर्दी बघ ...... अश्या गर्दी पासून नेहमीच दूर राहतो मी ... तू जाऊन ये ... एक काम कर ... ती सॅक इथे ठेवून जा ... इतक्या गर्दीत चालताना कुठे सांभाळणार ... घाबरू नकोस .... पळून जाणार नाही तुझे सामान घेऊन ... " आकाशने हसतच त्याची सॅक सलिमकडे सोपवली.

सलीमनेही त्याची सॅक काढली आणि आकाशच्या सॅकच्या पुढे ठेवली. आकाश पुढे निघून गेला. क्षणातच गर्दीत दिसेनासा झाला. थोड्यावेळाने कादंबरी फिरत फिरत , फोटो काढत त्याच्यापाशी पोहोचली. तसे बघावे तर आणखी काही शहरातील मंडळी , फोटोग्राफर तिथे आलेले दिसत होते. सलीम आरामात सिगारेट ओढत होता , त्या गर्दीकडे पाहत.

" ओ ... सिगारेट कशाला ओढता .... देवीच्या ठिकाणी ... देवीचा उत्सव आहे ना ... " कादंबरी सलीमला बोलली. त्याने तिच्याकडे एकदाच पाहिलं. नंतर पुन्हा त्या गर्दीकडे पाहू लागला. कादंबरीने त्याला निरखून पाहिलं. विचित्र वाटतो ना ... मळके , फाटलेले कपडे.... विस्कटलेले केस.... वाढलेली दाढी... दोन - दोन मोठ्या सॅक.. एवढ्या मोठ्या सॅक कसा घेऊन फिरत असेल हा ...

" तुमच्याच आहेत का दोन्ही .... त्या सॅक .... एवढ्या मोठ्या... " कादंबरीने त्याला पुन्हा विचारलं. यावेळेस सलीम बोलला.

" पाहिजे आहे का .. घेऊन जा मग ... " कादंबरीने त्याला बघून नाक मुरडलं. दुसऱ्या बाजूने निघालेली कादंबरी , बोलण्याच्या नादात आणि " खडूसपणाचे जगातील सर्वात मोठे उदाहरण " मनातल्या मनात बोलत कादंबरी पुन्हा , पूजा-सुप्रीच्या मागोमाग त्या गर्दीत शिरली.

त्या मोठ्या समुदायातून वाट काढत काढत आता कुठे प्रवेशद्वार जवळ आलेलं. इतक्यात जमलेले सर्वच ... मोठ्या मोठ्या घोषणा देऊ लागले. " आई जगदंबेचा ... उदो !!! उदो !!! .... महालक्ष्मीचा ..... उदो !!! उदो !!!  " सर्व आसमंत त्या आवाजाने भरून गेला. एवढी सर्व जमलेली माणसं एकत्र ओरडत होती. आकाश सुद्धा पलीकडल्या बाजूने आत शिरला.

" चल सुप्री ... जलद गतीने चल... आता सुरुवात .... " पूजा बोलतच होती. आणि प्रवेशद्वाराच्या अगदी जवळ आलेल्या माणसाने पहिला भंडारा उधळला... त्यानंतर त्याच्या शेजारी असलेल्या माणसाने गुलाल हवेत भिरकावला. सुप्रीला कळलं, ती जलद गतीने .... गर्दीतून वाट काढत ... आकाशला शोधत पुढे पुढे निघाली.

आणि मग ती एक शृंखलाच सुरु झाली, ते उभे असलेले एका मागोमाग एक असे पिवळा भंडारा आणि लाल गुलाल उधळू लागले. आकाश दुसऱ्या बाजूने निघाला होता. पूजा तर केव्हाच मागे राहिली होती. आकाश - सुप्री एकमेकांना समांतर चालत होते. दोघांच्या प्रत्येक पावलागणिक आसमंतात गुलाल - भंडारा उधळला जात होता. नगारे - ढोल बडवले जात होते. आकाश आनंदाने आणि उत्साहाने देवीच्या दर्शनाला निघाला होता, तर सुप्री फक्त आकाशला भेटायला निघाली होती. दोघांमध्ये होती ती फक्त या भाविकांची प्रचंड गर्दी आणि या रंगांची भिंत.... देवीच्याच मनात असेल तसे ... इतके जवळ असून सुद्धा एकमेकांना बघू शकत नव्हते. आकाश त्यामानाने त्या गर्दीतून वाट काढत जलद पुढे आला. सुप्रीच्या वाटेत जरा जास्तच गर्दी होती. तिला आकाश कुठे दिसलाच नाही. सुप्रीचे लक्ष समोर नव्हतेच... आजूबाजूला ,मागे बघत चालत होती ती. आकाश देवीच्या समोर आला. अजूनही सुप्रीचे लक्ष नव्हते तिथे. आकाश देवी समोर उभा राहून पाया पडत होता. सुप्री ... एकदा तरी समोर बघ..... तेव्हाच देवी जवळच्या एका पुजाऱ्याने शंखनाद केला. सुप्रीचे लक्ष तिथे जातच होते. तर ती तिथे असलेल्या लाकडी काठीला आदळली. आणि त्याच्या आधाराने वर बांधलेलं कापड , ज्यात फुलांच्या पाकळ्या वेगळ्या करून ठेवलेलं , गुलाल मिसळून ठेवलेलं असे सर्व तिच्या अंगावर पडले. सुप्रीने काही काळ डोळे मिटून घेतले. ते बघून तिथे लावून ठेवलेल्या तश्या बऱ्याच कापडी पुड्या सोडण्यात आल्या.

सर्वत्र फुलांच्या पाकळ्या आणि गुलाल .... समोरचे काही दिसत नव्हते इतका रंग मिसळला होता हवेत. आकाश तिथून बाजूला जाऊन उभा राहिला. थोडावेळ तिथेच थांबणार होता, मंदिराच्या एका खांबाजवळ त्याला एक लहान मुलगा रडताना दिसला. सामान्यतः , अश्या गर्दीत लहान मुलांना आणत नाहीत. त्यांना मंदिराबाहेर व्यवस्था केलेल्या जागेत , आई किंवा वडिलांसोबत ठेवतं, हे आकाशने आधीच पाहिलं होते. हा इथे कुठून आला. आकाशने त्याला उचलून घेतले. हरवला असावा , कारण बाकी कोणाचे लक्ष नव्हते त्याच्याकडे. आकाशला तिथे थांबायचे होते, पण ते लहान मुलं इतके रडत होते कि त्याला लवकरात लवकर या गर्दीतून बाहेर घेऊन जायला हवे , असं आकाशने ठरवलं. निघाला.

सुप्री आता कुठे देवीजवळ पोहोचली होती. नतमस्तक झाली. आणि पुन्हा आकाशला शोधू लागली. पूजा आताही फार दूर होती सुप्रीपासून... तिथूनच ती आकाशला बघत होती. अचानक तिला " कोणीतरी " दिसला. या सर्वात वेगळे कपडे घातलेला. सोबत छातीशी एक लहान मुलं ... त्याचा चेहरा दिसला नाही. गुलालाने माखलेले त्याचे केस आणि कपडे ... त्याच्या मागे जात होती पूजा , पण गर्दीतून वाट काढत पलीकडे जाणे शक्यच नव्हते. तरी प्रयत्न करून बघितला तिने. नाहीच जमलं. हळू हळू वाट काढत ती सुप्री जवळ आली.

" दिसला का तुला डब्बू .... " सुप्रीने नकारार्थी मान हलवली.

" तुला .... ?? " ,

" एक दिसलेला ... पण तोच होता ते सांगू शकत नाही. ... " ,

" कोण होता .... तू तर ओळखतेस ना आकाशला ... " ,

" म्हणून तर .... confused झाले .... चेहरा दिसला नाही... पेहराव आपल्या सारखा .... शहरातला .... आणि सोबतीला लहान मुलं ... " ,

" कॅमेरा , पाठीवर सॅक ... होती का ... " ,

" नाही ... फक्त त्याने एक लहान मुलं उचलून छातीशी धरले होते. " ,

" मग आकाश नसेल तो ... त्याचा कॅमेरा , सॅक सोडतो का कधी तो ... नाही गं .. नसावा तो आकाश... " सुप्री बोलली.

 आकाश जलद गतीने , जेवढ्या लवकर जमेल तितक्या वेगाने गर्दीतून बाहेर आला. लोकांची गर्दी आणखीनच वाढत होती. त्या लहान मुलाला सुखरूप , त्या ठिकाणी ठेवून तो सलीमच्या शेजारी येऊन उभा राहिला.

" झालं का दर्शन .... कि करायचे आहे अजून.. " ,

" झाले दर्शन ... थांबायचे होते पण एक लहान मुलं हरवले होते , त्याला घेऊन आलो बाहेर ... " ,

" मग थांबूया कि निघूया ... ते सांग .... इथे प्रसादाचे जेवण मिळत नाही. पुढे असते ते ... " सलीमच्या बोलण्यावर आकाश हसला. दोघांनी त्यांची सॅक पाठीला लावली आणि दोघे जेवणासाठी पुढे निघाले.

खूप वेळाने , पूजा - सुप्री दुसऱ्या वाटेने बाहेर आल्या. आकाश तर दिसलाच नाही. काही वेळाच्या अंतराने एक एक ग्रुप मेंबर ठरलेल्या जागी पोहोचले. सगळ्यांना देवीचे दर्शन झालेलं तरी आकाश कोणालाच दिसला नाही. दुपारचा १ वाजला.

" सुप्री ... चल जेवून घेऊ... " पूजा म्हणाली.

" नाही ... नको ... आकाश येईल ना .. " पूजा सुप्री पाशी आली.

" आपण जास्त दूर नाही जाणार ... इथं प्रसादाचे जेवण मिळते. तिथे जाऊ .... कदाचित तिथेही असू शकतो आकाश... " पूजा बोलली तशी सुप्री तयार झाली. ते सर्व तिथे जेवायला पोहोचले पण आकाश तर केव्हाच निघून गेलेला. सर्वांचे जेवण झाले. सुप्री पुन्हा त्या जागी येऊन उभी राहिली, आकाश दिसतो का ते बघायला. अगदी संध्याकाळ पर्यंत वाट बघून सुद्धा आकाश दिसला नाही.

सुप्री नाराज होती. पुजाची मनस्थिती ही तशीच. अजूनही उत्सव संपलेला नव्हता, तरी आता आकाश दिसेल याची शक्यता मावळली होती. आज या सर्वांचा मुक्काम तिथेच जवळपास होता. सुप्री अजूनही दुरूनच, त्या देवळात येणारी गर्दी पाहत होती. पूजाला कळत होते पण काय करणार... कादंबरी आज पूर्ण दिवस फोटो काढून, चालून , मध्ये मध्ये कोण कोण नाचत होते... त्यांना नाचात साथ देऊन दमलेली... झोपी गेली. पूजा सुद्धा आराम करत होती. खूपच धावपळ झालेली. पुढे काय त्याचा विचार करत होती.

========================================================================

आकाश - सलीम आज एकत्र राहणार होते. काळोख झालेला म्हणून पुढच्या गावात थांबलेले.

" एक सांगू का .... म्हणजे तुला राग येणार नसेल तर .... " आकाशने सलीमला विचारलं.

" सांग ... " .

" सकाळी कुठे निघणार आहेस ... कोणत्या दिशेने ... " ,

" माहित नाही ... तुला सांगितले आधीच ... पाय घेऊन जातील तिथे.. ",

" मग माझ्या सोबत कर ना प्रवास ... तुला गड - किल्ले - डोंगर कसे दिसतात पावसात ... ते दाखवतो.. " ,

" का ... मलाच का ??" ,

" मला वाटते , तुला जो पावसाचा राग आहे ना ... तो निघून जावा ... आणि तरीही ... इथून पुढे कसे जावे ... माहित नाही मला... कोणीतरी हवा सोबतीला माझ्या .... हरवलो तर .... " सलीम दुसऱ्यांदा हसला.

" ठीक आहे ... पण एक सांगतो.... नाही आवडलं ना , त्याच क्षणी तुझी आणि माझी वाट वेगवेगळी... ",

" Done !!! " म्हणत आकाशने हात पुढे केला. सलीम खूप वेळ त्याकडे बघत होता. आकाशने यावेळेस पुढे केलेला हात मागे घेतला नाही. सलीमने हसून हात मिळवलाच.

========================================================================

रात्रीची जेवणं झाली. सुप्री आज कमीच जेवली. भूकच नव्हती तिला. पूजा शेवटी तिच्या शेजारी जाऊन बसली.

" सुप्री अशी नाराज होऊ नकोस.... आकाश येऊन गेला असेल ... गर्दी बघितलीस ना ... कळलंच असेल किती कठीण होते ते ... आज सगळयांनीच खूप try केले ना... " ,

" पुढे काय आता .... काय करावे .. " सुप्री ने विचारलं.

" पूढे निघायचे , सकाळी... " ,

" थेट राजमाची का .... " ,

" नाही .... पण आहे एक ठिकाण ... जरासा विसर पडला आहे ... पण शोधून काढू ... तिथे आकाश इथल्या प्रमाणेच जातो दरवर्षी... " ,

" कुठे जायचे नक्की ... " सुप्री विचारात पडली. पूजा काही बोलली नाही त्यावर , फक्त सुप्रीच्या खांदयावर हात ठेवून बसली. सुप्रीने तिच्या खांदयावर डोके ठेवले. पूजाचे लक्ष वर आभाळात गेले. आकाश !!! ऐकतो आहेस ना .... जिथे असशील तिथे ... येतो आहे आम्ही , तुला पुन्हा घेऊन जायला... तयार रहा !!! आज काय आभाळ मोकळे होते. त्यात अमावस्या ... आभाळभर चांदण्या चमचम करत होत्या. पाऊस आता आकाश सोबतच येईल... पूजा मनात बोलत होती.

to be continued .........................

तिच्या मनातला " तो " आणि त्याच्या मनातली "ती " (भाग चार)

ती : किती ट्राफिक केले या पावसाने उगाचच.... ते म्हातारे आजी-आजोबा ... चिखलातून चालता सुद्धा येतं नाही त्यांना. कोणी मदत सुद्धा करत नाही त्यांना.... " तो " असता ना सोबत आता ...असाच बसमधून उतरून गेला असता, त्यांच्या मदतीला. " तो " असाच आहे. कोणाचे दुःख पाहवत नाही त्याला. सतत कोणाची ना कोणची मदत करायला पुढे. कोणाकडून कधी काही परतफेड मिळेल, अशी अपेक्षाच कधी केली नाही त्याने. इतका हळवा. एकदा तर हॉटेल मध्ये बसलो होतो, एका माणसाने त्याच्या फॅमिलीसाठी बसायला जागा मागितली.... लगेच उठून जागा दिली वेड्याने. मला विचारलेही नाही.... लगेच उभा राहिला. " आम्ही निघतच होतो " म्हणत मलाही उठायला सांगितले. राग आलेला पण दाखवला नाही. ... हो .... तसाच करायचा तो. पुढच्या वेळेस सुद्धा ... तसंच... काय माहित , सर्वांना काय आम्हीच दिसायचो वाटते. असेच गप्पा मारत बसलो होतो... तर अशीच एक फॅमिली आली. आम्हाला जरा जागा देणार का बसायला... तो बोलण्याआधीच मी बोलून टाकले , मिळणार नाही ... आम्ही बसलो आहोत.


तो : एकदा कशी बोलली होती, त्या फॅमिलीला .... आम्ही बसलो आहोत ना ... नाही मिळणार जागा, ते गेलयावर माझ्यावर रागावली. माझ्या माणसासोबत बोलत असताना , मला कोणी मध्ये मध्ये आलेलं चालत नाही. आणि कोणाचा कॉल आलेला हि आवडत नाही. एवढा राग ... तरी खूप काळजी करायची. आताही करत असेल ... जवळ नसलो तरी असेल तिला काळजी. तिला आवडायचे सगळ्याची विचारपूस करायला , काळजी घेयाला. मी आजारी पडलो तेव्हा तर किती जगायची. किती रात्री तर माझ्या शेजारी बसून काढल्या आहेत तिने.

ती : व्वा !! किती छान वारा सुटला आहे. पावसाची रिपरिप थांबली वाटते. त्यामुळे वारा सुटला असावा. त्याचे केस किती छान होते ना ... असा वारा आला कि भुरुभुरु उडायचे केस..... मीच किती वेळा ते विस्कडायचे .... मुद्दाम... , मुलायम केस होते त्याचे. पण .... पण ती chemotherapy सुरु झाली आणि हळूहळू सर्वच केस गेले त्याचे. काही ऑपशनच नव्हता. तो महत्वाचा होता... त्याचे केस गेले तरी तो हवाच होता मला. पण ...... त्याने वेगळाच निर्णय घेतला , ... त्याला असे काही होईल , असा विचार कधी स्वप्नांत सुद्धा आला नसता.

तो : कॅन्सर चे निदान खूप उशिरा झाले. आधी कळले असते तर.... " जर - तर " ........ या जर-तर च्या गोष्टी जास्त त्रास देतात. मलाच जर आधी कळलं असते ... मला कॅन्सर होणार आहे, तिच्याशी लग्नच केले नसते मी... तिची होणारी फरफड... झालीच नसती. २ वर्षांच्या आमच्या सुखी संसारानंतर कळलं .. अचानकचं कळलं ते ... कसे जाणवले नाही मला कधी, तिला तर किती मोठ्ठा धक्का होता तो. मी तर सारखा आजारी पडायचो मग, सारखे ट्रीटमेंट साठी जावे लागायचे. साथ सोडली नाही तिने, खरं प्रेम होते ना ... रात्री जागी असायची सारखी. त्या गॅलरीत विचार करत. तिला कधी त्रास झालेला मला खपायचे नाही. कोणी तिच्याकडे चोरून बघितलेलं .... आवडले नाही कधीच. त्यामुळे तिला आता माझ्यामुळे होणार त्रास ... ते पटायचे नाही मला. मी तसाही वाचणार नव्हतो , या आजारातून. हे नक्की होते. माझी शिक्षा .... तिला का ... तिने का सोसावे ते, असे उपरे जगणे... तिचे इतके सुंदर आयुष्य , पुढे आणखी बहरावे .... या साठी , मीच निर्णय घेतला ... पूर्ण विचार करून. ..... मी निर्णय घेतला ... तो तिला मुक्त करण्याचा.

ती : आठवतो तो दिवस . मी तेव्हा नुकतीच हॉस्पिटल मधून आलेली. त्याचे रिपोर्ट घेऊन. बघते तर घरी, सर्वच... माझी फॅमिली ... त्याची फॅमिली... मिटिंग भरली होती. मी यायचीच वाट बघत होते.... सर्वच.. !! तो सुद्धा... त्यानेच विचारलं थेट.. .... आपण डिवोर्स घेऊ... !! तू तुझे नवीन आयुष्य सुरु कर. हे असे पट्कन बोलून गेला. अर्थात माझ्यासाठीच हा निर्णय घेतला होता त्याने..... पण मला विचारायचे तरी आधी.

तो : हृदयावर दगड वगैरे म्हणतात , तसंच झालं होते मला. मी बोललॊ ते प्रेमाखातर ... अजिबात आवडलं नव्हते तिला. डोळे रागाने लाल झालेले, सर्वासमोर ओरडली होती मला... अक्कल आहे का .... तेव्हा घाबरलो होतो, आता हसायला येते आठवलं कि... तिच्या लग्नाला आता ३ वर्ष तरी होतील ना .... तरी , तिच्या साठीच हा निर्णय घेतला होता. तिचे वय बघता पुढची वर्ष .... एकटीने जीवन जगणे, हे मी नसतानाही मला बघवले नसते. त्यामुळे तिने मला डिवोर्स देऊन नव्याने लग्न करावे , हे सगळ्यांचे मत ठरले. खरंतर, सगळयांना मीच समजवून सांगितले. आधी कोणीच तयार नव्हते. एक -एक व्यक्तीला समजावले तेव्हा सारे तयार झाले. सर्वात शेवटी तिला सांगितले.

ती : कशी तयार होणार होती मी.... नाहीच आवडला त्याचा तो निर्णय... पुढे ३ दिवस तरी त्याच्याशी बोलत नव्हते. इतका राग आलेला त्याचा. न बोलता त्याची कामे करायची मी. चौथा दिवस , त्याने खूप दिवसांनी जवळ घेतले प्रेमानं... किती वेळ तो बोलत होता.... भविष्याबद्दल.. !! मी ऐकत होते फक्त. किती प्लॅन केले होते आम्ही, आमच्या future साठी..... असे सोडून देयाचे का ... नाहीच !! पण शेवटी त्याने तयार केलेच मला. त्या रात्री गॅलरीत जाऊन खूप रडली होती. त्याला सोडायचे नव्हतेच ....आजारी असला तरी तो माझा होता ना ... " शेवटची इच्छा !! " असे ब्लॅकमेल केले आणि माझ्याकडून वचन घेतले.


तो : तिला मीच तयार केले..... तयार झाली... नाखुशीने... दोघांचे इतके प्रेम ... नजर लागू नये असेच... लागली नजर ... देवाच्या मनात काय होते काय माहित. दोन वर्षांनी वेगळे झालो. त्याआधीच बोलली होती. मला न विचारात ठरवलं ना सगळं, आता मीही .... जे ठरवीन ते मान्य करावं लागेल. तसही... नेहमी तिच्याच मनाचा विचार केला. त्यामुळे ती काही बोलण्याआधीच तिच्या पुढच्या सर्व अटी मान्य केल्या. एकच बोलली, एकदा या घरातून बाहेर पडली ना ... वळून सुद्धा बघणार नाही. दोन आठवडे गेले ... त्यानंतर डिवोर्स दिला. एकदम शांत होती तेव्हा. गॅलरीत जाऊन बसायची.... शांत ... त्या गुलाबाच्या फुलांकडे पाहत..... डिवोर्स झाला असला तरी नवीन लग्न होईपर्यंत ती माझ्या जवळचं राहणार होती. पुढल्या महिन्यात लग्न जुळले तिचे. माझ्याच वडिलांनी पुढाकार घेतला होता त्यात. register marriage करणार होती. आदल्या दिवशी , सामान भरले तिने. फक्त तिचेच सामान घेतले. माझी आठवण म्हणून आमच्या लग्नातला एक फोटो तेव्हडा घेतला सोबत. त्या रात्री, शेवटचे मिठीत घेतले तिला. मिठीत घेऊन माथ्यावर किस केले... तेच शेवटचे. दुसऱ्या दिवशी, सकाळीच निघून गेली..... मागे न बघता...

ती : शेवटी काय ..... तर प्रेमासाठी सारे !! इतके प्रेम हि त्याचे. अजूनही असेलच.... तसा तो मुलींच्या मागे कधी नव्हताच. मीच भेटली होती त्याला.... गुपचूप प्रेम करायचा... त्याला असे कधी एक्सप्रेस होता आलेच नाही. अर्थात त्यानेच propose केले होते मला, पण " तू मला खूप आवडतोस "... हे तर मीच बोलले होते त्याला. कारण खरच आवडायचा मला तो. आणि कोणी दुसऱ्या मुलीने विचारण्याआधीच मी विचारलेलं बरं , असा विचार केला मी, म्हणून स्वतःहून व्यक्त झालेले. कधीपासून प्रेम त्याचे.... !! शरीरापेक्षा मनावर प्रेम करणारा असा तो... खूप काळजी , खूप सपोर्ट केला त्याने आधीपासून. वेगळा होता. आताही दुसरे लग्न केले असले तरी , मनाने त्याच्यापाशी आहे मी. कायम राहीन.... त्याने शिकवलं , सुखाने जगणे काय असते ते. प्रेम फक्त त्याच्यावर होते , आहे आणि राहील... पण आता त्याच्याकडे बघवत नाही. कसा दिसतो आता तो .... आजारपणाने अगदी थकून गेला आहे. जमलं असत तर मीही त्याच्यासोबत प्राण सोडले असते.. तयारी होतीच माझी. परंतु तो बोलला मला.... " मरतात तर खूप जणं एकमेकांसाठी.... माझ्यासाठी जगशील का.... " त्याच्यासाठी जगते आहे आताही आणि जगत राहीन ... हेच खरे प्रेम !!


तो : माझ्याकडे जास्त दिवस नाहीत आता... खरे तर , ती गेली आणि माझा अर्धा जीव निघून गेला.... ३ वर्ष कशीबशी काढली त्या ट्रीटमेंटमुळे .... जगवत आहेत माझ्या घरातले मला... जबरदस्ती !! पण ती करत असेल का माझी विचारपूस. काळजी तर असायची माझी तिला. आम्ही इतके जवळ होतो ना ... कि कोणीही आम्हाला वेगळे करू शकत नव्हते.... देवानेच डाव साधला. तेव्हापासून तिचा देवावर राग. एकदा तर देवळात जाऊन गणपती बाप्पाशी भांडली होती. रडत होती. अशीच ती. एकदा का राग आला कि शांत होयाचा नाही लवकर. देवावरचा राग... अजूनही मनात ठेवला आहे तिने.... अजूनही !!

खूप प्रेम होते माझ्यावर.... लाडोबा माझी..... चांदोबा ... बोलेल ते करायची. केलं हि. अजूनही बघत नाही माझ्याकडे कधी. ना आमच्या घराकडे. वाईट वाटते. तरी , हीच आता जिंदगी , हेच ठरवले आहे मी. तिच्या शिवाय कोणातच दिवस छान नसायचा. आताही नाही... आठवण तर नेहमीची तिची. कसा विसरणार !! आमची मस्ती , आमचे भेटणे, फिरणे , गप्पागोष्टी .... आमच्या बेडरूम मधली आमची फोटोफ्रेम.. तिचे ते मोठ्ठ कपाट.... तीही बडबड... तिची smile .... तिचे मिठीत येणे... तिचे राग ... गाल फुगवून फोटो काढणे... आवडायचे सारेच .... आठवते ..... !!! माणूस दूर गेला कि त्याची किंमत कळते, तिचे लग्न झाले असले तरी तिच्या नवऱ्यावर प्रेम करत नसेल ती. हे मी चांगले ओळखून आहे. कारण प्रेम जबरदस्ती कोणावर लादता येतं नाही किंवा ठरवूनही होतं नाही....

प्रेम मनातून होणे गरजेचं असते. माझे होते तिच्यावर ... अजूनही आहे. राहील .... मी जोपर्यंत या जगात असेन तोपर्यंत....आठवण येते तिची... बोलावेसे वाटते... पण जमत नाही. फोटो बघतो तिचे.... छान वाटते मग.. कधी कधी तिच्या घराकडे बघतो. तिथे नसली तरी वाटते, कधी तरी मला त्या दारातून " Hiii " करेल. मी रोज आमच्या गॅलरीत जातो... तिने लावलेली गुलाबांची रोपटी ... इतकी वर्ष मीच सांभाळली , यंदाच्या पावसात सर्व मरून गेली. तिच्या आठवणी होत्या त्यात. पण जास्वंदाचे रोपटे , ते तसेच आहे. जेव्हा जेव्हा जास्वंदाचे फुल उमलते ना ... तेव्हा नकळत का होईना , त्याला गुलाबाचा सुगंध येतो... तिच्या शरीराचा सुवास येतो त्या जास्वंदाला... मोहवून जातो मला. आमचे भेटणे .. जे अर्धवट राहिले ... ते कदाचित पुढल्या जन्मात होईल.. may be ... तरी आता... आमच्या दोघांमधली शांतता .. नेहमीच दरवळत असते .... अगदी न चुकता ... !!!

================================ समाप्त ===================

तिच्या मनातला " तो " आणि त्याच्या मनातली "ती " (भाग तीन )

तो : पुढे गेली का माझी बस , या पावसाचे काही नक्की नाही... त्यापेक्षा आधीच टॅक्सी करून गेलो असतो तर.... टॅक्सी !! तिला भारी हौस ... गाडीतून फिरण्याची... कुठून कुठे प्रवास करायचो आम्ही.... एखादी टॅक्सी करायची आणि वाटेल ते ठिकाण सांगायचो. नाहीतर ट्रेनने जायचे दूरच्या स्टेशनवर. आणि तिथून टॅक्सी किंवा एखादी गाडी बुक करायची , तिथून घरी.... पैसे तर खर्च होयाचे पण तिच्या सोबत फिरताना छान वाटायचे.... वेडी होती अगदी... मलाही वेडं केले होते.

ती : बसमधून उतरून चालत गेले असते , पावसाने गोंधळ घातला ना ... नाहीतर एव्हाना चालत घरी पोहोचले असते. चालण्याचा विषय निघाला कि त्याची आठवण येते.... माझ्यामुळे फिरायला लागला तो , किंबहुना , मीच जबरदस्ती घेऊन जायचे त्याला... चालायचा किती कंटाळा. आणि म्हणे , तुला जिथे जायचे ते सांग... मी घेऊन जाईन, काय नी काय...तरी , जे बोलायचा ते करून दाखवायचा... घेऊन गेला हा फिरायला ..... नैनिताल , उटी ... पावसात गड -किल्ले... माझ्यासाठी ते तुटलेले गड - किल्ले सुद्धा चढला माझा हिरो. ... माझ्यासाठी काहीही करायचा...

तो : "बाली " ... तिचे स्वप्न ...... तिथे जायचे राहून गेले. बाकी मोठी मोठी स्वप्न .... अर्थात मी होतोच कि स्वप्न पूर्ण करायला. बहुतेक केली पूर्ण,.... बुलेट शिकायची होती... ती शिकवली. लग्नानंतर हातावर टॅटू ... दोघांच्या.... मला नको होता तरी... तो काढून घेतला. लग्नानंतर ... ' one piece dress ' काय म्हणतात ते... तो घेतला ... तिच्या घरी चालायचे नाही ... म्हणून नवऱ्याच्या घरी सगळी हौस पूर्ण करणार अशी बोलली होती. घरात एक कुत्रा पाहिजे होता .... तोही आणला ... बापरे !! मलाही आठवत नाही किती हट्ट पुरे केले तिचे. पण आवडायचे. तिच्या समोर पैसे ..... काय चीज !! .... हा .... हिरा आवडायचा तिला.. हिऱ्याची अंगठी.... ती घेणार होतो .... किती महाग असते माहित आहे ना .... तेव्हा स्वतःच ओरडली मला , नाही घेयाची ... बाकी .... तिच्या चपला .... किती त्या... वेडं नुसते त्याचे.... किती प्रकारचे फुटवेअर ... तिच्याच चपलासाठी एक वेगळे असे छोटे कपाट घ्यावे लागले होते. कपाटावरून आठवलं. आमच्या फ्लॅट मध्ये मोठे कपाट होते. मोठे असूनही मला फक्त एका कोपऱ्यात जागा .... माझ्या कपडयांसाठी..... बाकी तो इतका मोठा कपाट ... तिचेच कपडे, ड्रेस आणि साड्या... पैठणी , कांजीवरम ..... प्रत्येक सणाला एक नवीन साडी पाहिजे , असं वचनचं घेतले होते. कधी कधी मला भीती वाटायची... मलाच बाहेर काढते कि काय ... साड्यांना जागा पुरली नाही तर .... हाहाहा !!!!

ती : किती हट्ट पुरे केले त्याने ... लग्नानंतर... जवळपास सारेच. मागेल ते दिले त्याने. त्याचे एवढे प्रेम कोणी केले नाही माझ्यावर.... अगदी माझ्या आई-वडिलांनी ही.... कधी कधी जेवण करायचा कंटाळा यायचा मला.... सांगायला लागायचे नाही त्याला... स्वतःच तयारीला लागायचा. हा , एक मात्र सांगितले होते त्याने... रोज जरी मी जेवण , नास्ता बनवत असले तरी रविवारचा चहा , नास्ता ... तो स्वतः करायचा. माझ्याआधी उठून... मी जागी होण्याआधी नास्ता तयार ... मला तर बेडवर आणून देयाचा नास्ता... इतकं प्रेम कोण करते ....

तो : जेवण बनवायची आणि खाऊ घालायची भारी हौस तिला.... कॉलेजला असताना सुद्धा , काय काय घेऊन यायची माझ्यासाठी, एकत्र कॉलेजला निघालो कि माझ्या वाटणीचा टिफिन मला देयाची. घरी जाताना तिचा टिफिन रिकामा करून परत करायचो. जॉबला लागलो तेव्हाही तसंच... माझ्यासोबत लग्न झाल्यानंतर , किती आणि काय काय जेवणाचे प्रकार.... सगळे प्रयोग माझ्यावर... कधी कधी प्रयोग फसायचा , परंतु छान चव हाताला. चिकन बिर्याणी ... !!! ती बनवायची तर तिनेच... बिर्याणीचा रिकामी भांडी चाटून साफ करायचे , जेवायला येणारे... नॉनव्हेज तर तिचा जीव कि प्राण ... त्यातल्या त्यात दुसऱ्यासाठी जेवण बनवायला जास्त आवडायचे तिला. आता मात्र करते कि नाही माहित नाही.... तिचे मिस्टर , त्यांना फक्त veg आवडते ना... असे तिच्या आजीने सांगितले होते एकदा. इथे माहेरी आली कि खातं असेल नॉनव्हेज.

ती : तसं बघावं तर , त्याला फक्त पोट भरण्यात इंटरेस्ट होता. जे समोर येईल ते आनंदाने , समाधानाने खाणे हेच. मी त्याला वेगवेगळे पदार्थ देयाची... तेव्हा तोही शिकला करायला. पण त्यात इतका रस नव्हता त्याला. तरी रसिक माणूस.... आधी वाटलं नव्हता रोमँटिक ... पण लग्न झाले आणि कळले.... , किती रोमँटिक होता ते...किती काय काय सांगायचा .... असं स्वप्न पडलं ... तसे इमॅजिन केले. भारी !!! बोलायचा तेव्हाच किती धडधड व्हायची. चावट मुलगा !! हे सर्व होते तरी माझा रिस्पेक्ट करायचा नेहमीच.. मी तशी मुडी ... क्षणात मूड बदलतो माझा. तो मात्र प्रत्येक क्षणाला तयार.... माझा मूड सांभाळ्यासाठी... मला ना गुलाब प्रचंड आवडते... गॅलरीत खास माझ्यासाठी गुलाबाची रोपटी लावली होती.

तो : तिचं ना .... प्राण्यांसोबत फुलांवर ही प्रेम.... मलाही आवडायचे फुलं ... पण जास्वंद ... !! तेव्हा ना ... आमचा नुकताच साखरपुडा झालेला. तेव्हा पहिल्यांदा आलेली घरी.... आणि गॅलरीत येऊन बसली. त्यांचे घर खाली ग्राउंड फ्लोअरला ना .... मज्जा वाटली तिला गॅलरीत.... तेव्हाच प्रॉमिस घेतले होते.... लग्न झाले कि हि गॅलरी माझी.... आणि तसे केलेही तिने. गॅलरीभर नुसते गुलाबच गुलाब ....विविध रंगाचे गुलाब, तरी माझ्यासाठी एका जास्वंदचे रोपटे आणले होते तिने. मला जसे आवडायचे तसे... माझीही काळजी असायची तिला. नाहीतर का एवढे प्रेम ... !! आम्ही दोघेही जॉबला .. मी आधी निघायचो, तिथेही अट होतीच ... रोज निघताना ... मिठीत घेऊन माथ्यावर kiss पाहिजेच .... हो .. होतीच अट ... पूर्णही करून घेयाची रोज ... मी कधी विसरलो तर स्वतःच मिठी मारायची, मिठी मारली कि समजायचे मला. तिच्या माथ्यावर kiss करूनच निघायचो ऑफिससाठी.


ती : या वर्षी अंमळ जास्तच पाऊस झाला ना..... ती गॅलरीमधली गुलाबांची रोपटी, एकतर त्यांना पाणी कमी लागते. या वर्षीच्या... पावसात... तग धरला नसेल त्यांनी.. ते घर सोडले आणि त्यानंतर ... तिथे वळून बघितले नाही... माहेर - सासर एकाच सोसायटी मध्ये... पण शेवटची निघाली होती त्यांच्या घरातून ... तेव्हाही त्या गुलाबांकडे पाहिलं नव्हते. आताही ..... कधी माहेरी घरी गेले तरी त्या गॅलरीकडे नजर जातंच नाही.

तो : ती खूप प्रेमळ !! सगळ्यांची काळजी तिला ... तरी नाकावर राग कायम ... राग सांभाळत सांभाळत नाकी नऊ यायचे. पण ते सर्व फोनवर ... समोर आली कि राग कुठल्या कुठे पळून जायचा. होतीच तशी ती ... अगदी परी सारखी... कधी कधी परीचं बोलायचो तिला.... ती मला ' लाडू ' बोलायची. नावाने कधी हाक मारली कि लाडू हमखास बोलायची. .. लाडोबा !! आणि मी तिला चांदोबा !! हे असच चालायचे आमचे. किती मज्जा करायचो आम्ही. आठवले कि हसू येते .... पण ती जाताना वाईट वाटले होते. खूप !!! रडली होती तरी मनाची तयारी करूनच निघून गेली. जाण्याच्या आधी बोलली होती..... , मागे वळून बघणार नाही.... तशीच गेली. मागे वळून बघितलं नाही .... ते अजूनपर्यंत ... !!

========================= to be continued